Psychologia twórczości plastycznej

Książka „Psychologia twórczości plastycznej” jest pierwszą pozycją naukową z tego zakresu w Polsce. Zbudowana jest z trzech części: część I obejmuje teoretyczne podstawy twórczości plastycznej w świetle głównych nurtów psychologii XX w. i teorii psychopatologicznej, psychoanalizy i psychologii głębi, psychologii poznawczej, humanistycznej i interakcyjnej.
Autor wychodzi z założenia, że każda z wymienionych teorii wyjaśnia w jakimś stopniu istotę i mechanizmy procesu twórczego, uwarunkowania osobowościowe i społeczne, ale ani jedna z nich nie może pretendować do miana teorii uniwersalnej.
Część I-szą kończy prezentacja stanowiska holistycznego (teorii interakcyjnej), traktowanego jako hipotetyczna podstawa do dalszych badań.
Część II-ga to efekt 30-letnich badań empirycznych, prowadzonych osobiści przez autora, obejmujących fazy i etapy rozwoju twórczości plastycznej dzieci i młodzieży, zjawisko kryzysu w okresie fizjoplastyki, próby przezwyciężenia tych zahamowań, a także analizę typologiczną procesu twórczego. Łącznie autor przebadał ponad 25 tysięcy wytworów dzieci od 2 r.ż., młodzieży do 20 r.ż.
Część III-cia to analiza podstawowych funkcji twórczości plastycznej w ujęciu człowieka (edukacyjnej, projekcyjnej, terapeutycznej).
Całość ilustrowana przykładami reprodukcji dzieł sztuki i prac dzieci i młodzieży. Podejście teoretyczne, badania eksperymentalne czynią z tej monografii pracy oryginalną dla nauki, a także ważną dla praktyki pedagogicznej.
Praca oparta jest na realizacji własnego wieloletniego programu badawczego (30 lat). Było to możliwe dzięki profesjonalnemu przygotowaniu Autora w dziedzinie psychologii i plastyki. Badania i analiza materiałów empirycznych pochłonęły przez te 30 lat tysiące godzin. Była to praca oparta na samosterowności i realizacji własnej pasji poznawczej, bez jakiegokolwiek wsparcia finansowego ze strony uczelni, czy sponsorów prywatnych.
Oddajemy do Państwa rąk książkę, niemającą jak dotąd pierwowzoru w literaturze psychologicznej w takim jak ta zakresie, jest autorską próbą dyskusji z czytelnikami. Ambicją autora nie było opracowanie podręcznika w ujęciu encyklopedycznym lub wyczerpująco przybliżającego szczegółowe opracowania związane z psychologią twórczości artystycznej. Publikacja jest wykładnią nie tylko wiedzy, doświadczenia osobistego, lecz także przyjętego systemu wartości. Takie nastawienie pozwalało autorowi na wybiórcze traktowanie materiału historycznego (dzieł sztuki) oraz wielu opracowań naukowych. Przedstawione w książce rozważania o twórczości plastycznej posłużą wielu psychologom jako materiał do refleksji, a plastykom przybliżą wiedzę psychologiczną na temat tej dziedziny twórczości. Ten ostatni cel wpłynął w znacznym stopniu na sposób prezentacji zagadnień z nią związanych. Autor unikał recept, komplikacji formalnej treści, niezrozumiałej dla plastyków prezentacji danych statystycznych z badań empirycznych. Przyjęte sposoby prezentacji wiedzy znalazły wielokrotne potwierdzenie w licznych kontaktach ze środowiskami twórców, a także z psychologami badającymi problemy dotyczące psychologii twórczości.
Studia teoretyczne i badania empiryczne omówione w tej książce są związane są z jedną, ale jakże istotną dziedziną aktywności ludzkiej. Twórczość plastyczna, obejmująca rysunek, malarstwo, grafikę, rzeźbę, architekturę, urbanistykę i wiele sztuk stosowanych (np. projektowanie form użytkowych, sztukę ogrodową, projektowanie ubiorów itp.), a także wchodzących w syntezę z innymi dziedzinami sztuki (film, teatr, cyrk), to aktywność mająca ponad 40 tysięcy lat. Wprawdzie ewolucja twórczości plastycznej w różnych kręgach kulturowych to domena historii sztuki, niemniej psychologia, która poszukuje społecznych i osobowych uwarunkowań i mechanizmów tej dziedziny działalności ludzkiej, musi odwoływać się do faktów historycznie uzasadnionych.