Nowy system dochodów jednostek samorządu terytorialnego

Główne założenia nowego systemu finansowania zadań realizowanych przez JST.
Książka przedstawia główne założenia nowego systemu finansowania zadań realizowanych przez JST, wprowadzonego ustawą z dnia 1 października 2024 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 2024 r. poz. 1572). Dotychczas obowiązująca ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, która funkcjonowała przez ponad 20 lat, wymagała dostosowania do współczesnych warunków społeczno-gospodarczych oraz prawnych, z uwagi na ich dynamiczne zmiany. Nowe przepisy mają zagwarantować samodzielność finansową i stabilizację dochodów JST, m.in. poprzez zmianę podstawy naliczania dochodów samorządów z tytułu udziału w podatku PIT i CIT (z podatku należnego na dochody podatników).

W publikacji uwzględniono również podstawowe zasady dotychczasowego systemu, jak i sposób jego funkcjonowania w latach 2020–2024, z zaakcentowaniem tych aspektów, które determinują potrzebę nowego ukształtowania systemu finansowania budżetów JST.

Nowa ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego ma na celu:

wzmocnienie i ustabilizowanie finansów JST poprzez zwiększenie dochodów własnych, od których zależą możliwości realizacji zadań i rozwoju samorządów;
oparcie zasilenia finansowego JST na dochodach wynikających z lokalnej bazy PIT i CIT (liczonych jako procent od dochodów podatników danego podatku);
obiektywne i algorytmiczne naliczanie środków finansowych dla każdej JST;
zapewnienie lepszej alokacji środków publicznych;
uelastycznienie systemu oraz ograniczenie nadmiernie rozbudowanego przepływu środków pomiędzy budżetem państwa a JST;
zwiększenie wpływu samorządu na podział środków dla JST.
W publikacji główne akcenty zostały położone na te rozwiązania, które wniosą ze sobą nowe jakości do systemu dochodów JST. W szczególności w książce zostały poruszone takie kwestie, jak:

źródła dochodów JST po zmianach;
zasady ustalania i przekazywania udziału w podatkach dochodowych;
zasady przekazywania opłaty skarbowej, podatku od czynności cywilnoprawnych i podatku od spadków i darowizn;
zasady ustalania potrzeb finansowych JST (wyrównawcze, oświatowe, rozwojowe, ekologiczne, uzupełniające) i ich finansowanie;
zasady ustalania subwencji ogólnej dla JST;
przepływ informacji między Ministrem Finansów a JST w związku z planowaniem dochodów budżetowych;
korekta potrzeb finansowych JST;
dotacje dla JST;
szczególne zasady dotyczące planowania dochodów budżetów JST na 2025 r.;
zmiany w przepisach dotyczących gospodarki finansowej JST.
Publikacja ta stanowi praktyczną i kompleksową analizę przepisów nowej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, z licznymi przykładami i wyjaśnieniami. Jej celem jest przedstawienie zmian w systemie finansowania JST – bez powielania przepisów ustawy – z wychwyceniem najważniejszych cech systemu po zmianach, przy czym zaprezentowany zostanie cały system – z odpowiednim rozłożeniem akcentów.