Odmienne czy zwyczajne? Rodziny z wyboru w Polsce

Publikacja jest wynikiem trzyletniego projektu badawczego zatytułowanego „Rodziny z wyboru w Polsce” dotyczącego życia rodzin nieheteroseksualnych. Sam termin „rodziny z wyboru” służy do nazwania różnorodności nieheteronormatywnych form związków intymnych i jest próbą upowszechnienia używanej na Zachodzie terminologii w odniesieniu do rodzin osób nieheteroseksualnych.

Jednym z podstawowych celów publikacji jest pokazanie złożoności i różnorodności konfiguracji rodzinnych i intymnych tworzonych przez osoby nieheteroseksualne oraz zrozumienie wyzwań, z którymi zmagają się w codziennym życiu. Zamiast z góry zakładać, jak żyją osoby nieheteroseksualne i uznawać, że nie tworzą one rodzin – co stanowi dominującą tendencję w większości polskich badań opinii publicznej i w wielu publikacjach polskiej socjologii rodziny, Autorka stara się zgłębić, jak osoby LGBT definiują swoje rodziny, w jaki sposób je tworzą i nadają znaczenie poprzez swoje codzienne aktywności oraz czego sami potrzebują i w jaki sposób chcieliby być społecznie i prawnie rozpoznani. To podejście teoretyczno-metodologiczne wpisuje się w nurt „nowych studiów nad rodziną” (New Family Studies) postulujących odrzucenie tradycyjnego pojęcia „rodziny” jako ideologicznie obciążonego. Nowe studia nad rodziną wzywają do kompleksowego rozumienia rodziny oraz podkreślają znaczenie rzeczywistych i codziennych praktyk dla dynamicznych przemian życia rodzinnego. Dzięki rozpoznaniu konfiguracji rodzinnych, które były dotychczas niewidzialne dla socjologii rodziny lub uznawane za odstępstwo od normy, zyskujemy nowe spojrzenie na rzeczywistość społeczną.

Autorka przygląda się, jak wygląda życie codzienne rodzinne osób nieheteroseksualnych w różnych jego obszarach (intymność, rodzicielstwo, jawność i dyskryminacja, relacje rodzinne i sieci wsparcia, trajektorie życiowe, etc.), jakie praktyki rodzinne są istotne dla poszczególnych obszarów, jakie strategie prezentowania własnej rodzinności w nich dominują. Ten dynamiczny, kontekstualny, wielowymiarowy obraz rodziny pozwala zupełnie inaczej niż w dotychczasowych debatach odpowiedzieć na pytanie, czy rodziny nieheteroseksualne są podobne (paradygmat asymilacji) czy inne (paradygmat różnicy, subwersji) od rodzin heteroseksualnych.

Książka Joanny Mizielińskiej może być ważnym głosem w debacie publicznej na temat związków partnerskich i sytuacji osób nieheteroseksualnych w Polsce. 53 wywiady biograficzne oraz badanie etnograficzne, którego materiał składał się z 129 wywiadów z parami i indywidualnych, około 651 notatek obserwacyjnych, ponad stu fotografii, 41 map rodziny, 21 map, gdzie zaznaczono miejsca ważne dla rodzin i 21 raportów etnograficznych – to potężny materiał badawczy i cenne źródło informacji dla wszystkich, którzy gotowi są zweryfikować obiegowe opnie na temat życia osób niehetroseksualnych w Polsce

Dr hab. Joanna Mizielińska – kierowniczka projektu „Rodziny z wyboru w Polsce” (2013–2016) i profesorka nadzwyczajna w Instytucie Psychologii Polskiej Akademii Nauk. W latach 2006–2013 związana z Uniwersytetem SWPS, m.in. jako profesorka w Instytucie Socjologii (2009–2012) oraz Dyrektorka tego Instytutu (2011-2012). Jest autorką dwóch książek Płeć/ciało/seksualność (2007) i (De)konstrukcje kobiecości (2004) oraz współautorką Rodziny z wyboru w Polsce. Życie rodzinne osób nieheteroseksualnych (wraz z Martą Abramowicz i Agatą Stasińską) oraz Współpraca czy konflikt? Państwo, Unia i kobiety (wraz z Małgorzatą Fuszarą, Magdą Grabowską i Joanną Regulską). W 2011 roku z Robertem Kulpą zredagowała De-Centring Western Sexualities: Central and Eastern European Perspective. Jest też autorką wielu artykułów z dziedziny socjologii płci, rodziny i seksualności publikowanych między innymi w Studiach Socjologicznych, Societas/Communitas, Czasie Kultury, Dialogue and Universalism, Przeglądzie Kulturoznawczym.