Prezentowana monografia, wydana przez Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA i Towarzystwo Naukowe "Societas Vistulana", jest pierwszym tak wszechstronnym i wieloaspektowym opracowaniem poświęconym wileńskiej nekropolii. Publikacja wpisuje się w nurt badań naukowych nad dziedzictwem kultury i sztuki polskiej pozostającej poza granicami Rzeczypospolitej. Z satysfakcją przekazujemy Czytelnikom książkę, w której niezwykle rzetelnie opracowane teksty, opatrzone bogatym materiałem ilustracyjnym, uzupełnionymi przez nieznane dotąd archiwalia, wzajemnie dopełniają się, tworząc jednorodną opowieść. Uwzględnia ona zarówno historię miejsca, ocenę wartości artystycznej nagrobków, grobowców i kaplic, epigrafikę nagrobną, jak i kompozycję przestrzenną cmentarza z analizą szaty roślinnej. Książka jest poniekąd kroniką wileńskiej Rossy, ukazującą równocześnie symboliczne znaczenie tej nekropolii.


Cmentarz Na Rossie - jedna z najstarszych nekropolii w Europie i jedna z najważniejszych polskich nekropolii narodowych, jest miejscem szczególnym; jego wielowątkowa i różnorodna przestrzeń, jego zmienne, niejednokrotnie burzliwe dzieje nierozerwalnie związane są z losami miasta, którego stanowi integralną część - z historią Wilna ostatnich dwustu lat. Recenzowana monografia jest pierwszą publikacją powstałą jako dwugłos badaczy polskich i litewskich, analizujących wespół przeszłość i wartości kulturowe tego wspólnego dziedzictwa Polaków i Litwinów, jakie stanowi nekropolia Na Rossie"

(dr hab. Małgorzata Dolistowska, prof. Politechniki Białostockiej)


Niewątpliwie otrzymujemy wyraźnie rozszerzoną bazę faktograficzną tej nekropolii, mimo wielu, bardzo ważnych wcześniejszych tego typu publikacji. Takie elementy jak metodycznie przeprowadzona analiza i ocena stylistyczna wielu obiektów, są dokonane po raz pierwszy. Otrzymaliśmy również niezwykle drobiazgową relację ze zdarzeń po 1935 roku. Po raz pierwszy dokonano tak szczegółowej analizy szaty roślinnej cmentarza. Aspekt literacki znakomicie przybliża nas do atmosfery i kultury XIX i I poł. XX wieku

(dr hab. Zbigniew Bania, prof. Uniwersytetu Łódzkiego)