Grupy dyspozycyjne Analiza socjologiczna

Grupy dyspozycyjne tworzone są w ramach różnych systemów społecznych — militarnych, paramilitarnych oraz cywilnych. Stoją na straży bezpieczeństwa, zarówno w wymiarze państwowym, jak i codziennym życiu obywateli. To formacje gotowe do natychmiastowej reakcji w sytuacjach kryzysowych, a ich zadaniem jest rzeciwdziałanie i przezwyciężanie zagrożeń dla sprawnego funkcjonowania społeczeństwa.

Zaproponowana przez Jana Maciejewskiego subdyscyplina socjologii — socjologia grup dyspozycyjnych — zajmuje się analizą zorganizowanych struktur, które są zdolne do błyskawicznej interwencji w celu ochrony ludzi oraz najważniejszych zasobów państwa. Socjologia grup dyspozycyjnych sytuuje się na styku takich dziedzin jak socjologia wojska, socjologia organizacji, socjologia pracy, nauki o bezpieczeństwie oraz psychologia społeczna. Badania koncentrują się na uwarunkowaniach formowania i funkcjonowania grup dyspozycyjnych, zasadach selekcji i naboru ich członków, metodach szkolenia, a także roli tych struktur w zmieniającej się rzeczywistości społeczno-gospodarczej i politycznej.

Książka Grupy dyspozycyjne. Analiza socjologiczna nie tylko analizuje procesy selekcji, szkolenia i integracji członków grup dyspozycyjnych, ale także ukazuje, jak te formacje adaptują się do wyzwań globalnych — cyberzagrożeń, migracji, katastrof naturalnych czy nowych form przestępczości. Dzięki temu publikacja niewątpliwie posłuży za nieocenione źródło wiedzy dla studentów, badaczy i wszystkich zainteresowanych tematyką bezpieczeństwa.

Propozycja badawcza prof. Jana Maciejewskiego przynosi istotne ustalenia i jest autentycznie interdyscyplinarna. Słowem, jest ważna poznawczo i pozwala krytycznie spojrzeć na cząstkowe ustalenia rozlicznych specjalistów i „specjalistów” od bezpieczeństwa. Ten sposób postępowania jest zgodny z wiodącymi trendami w socjologii światowej, której uznani beneficjenci coraz częściej i z dobrym skutkiem wykraczają poza granice subdyscyplin, dążąc do kompleksowej charakterystyki poszczególnych obszarów życia społecznego. Jest to niełatwe, ale owocne poznawczo. Pozwala zidentyfikować ograniczenia tych czy innych perspektyw cząstkowych, wymusza wielopoziomowe próby ujęcia (od poziomu mikro, skończywszy na odniesieniach globalnych) podobnych funkcjonalnie fenomenów, a także wyjście poza opłotki kostycznie rozumianej socjologii. Jest to istotna glosa do odpowiedzi na pytanie, jak możliwe jest społeczeństwo obywatelskie, które ma zarówno zapewnić wolność i dobrostan obywateli, jak i przekonać ich do potrzeby funkcjonowania grup dyspozycyjnych, traktowanych nie jako zło konieczne, lecz instytucje służące ludziom i społeczeństwu. Nie sposób uprawiać dziś nauki o społeczeństwie bez próby odpowiedzi na pytanie o funkcje spełniane przez rozliczne grupy dyspozycyjne.
Z recenzji prof. dr. hab. Aleksandra Manterysa, Instytut Studiów Politycznych PAN