[….] Jak widzimy: w specyficznych realiach epoki zaborów utworzona na Uniwersytecie Jagiellońskim – w ramach koncesji autonomicznych, jakie otrzymała Galicja w latach sześćdziesiątych XIX w. – katedrę historii polskiej traktowano nie tylko jako placówkę naukowo-dydaktyczną, ale także jako niezwykle ważny instrument kształtowania narodowej świadomości Polaków, a tym samym – przyszłych losów narodu. Bardzo dobitnie wyraził to Stanisław Tarnowski – słynny profesor historii literatury polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim – w mowie „przy złożeniu do grobu zwłok Józefa Szujskiego” nazywając powierzoną jego zmarłemu przyjacielowi katedrę historii polskiej (potem tę katedrę zaczęto określać mianem „katedry Szujskiego”) – „najszlachetniejszą ze wszystkich i najważniejszą”, ponieważ właśnie ona „przyszłych obywateli uczy znać siebie samych i wiedzieć, czym są, a czym byc powinni”.

[…] Książka, którą oddajemy do rąk Czytelników, ukazuje się jako trzeci tom serii wydawniczej „Odniesienia, interpretacje, pamięć”. I jest ona hołdem wdzięczności, który swym Poprzednikom i – w mniejszym lub większym stopniu – duchowym Mistrzom składają obecni wykładowcy historii polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim.