Kolumbia i kultura przemocy

Czy w kontekście długiego konfliktu można mówić o „kulturze przemocy” we współczesnej Kolumbii? Niniejsza publikacja podsumowuje dotychczasowe badania i proponuje klucz interpretacyjny kolumbijskiego konfliktu zbrojnego, uwzględniając zarówno jego wyjątkowość, jak i uniwersalny charakter wydarzeń. Jej celem jest uwyraźnienie znaczenia elementów kulturowych, które w aktualnej konfiguracji stały się nośnikami wzorców myślenia, akceptujących przemoc jako uprawnioną formę rozwiązywania problemów.

Analiza historyczna, jak i badanie strukturalnych przyczyn konfliktu, dotyczy zarówno mechanizmów polityczno-ekonomiczne, jak i społecznych. Jako autopoietyczne systemy przemocy, konfiguracje te odnawiają się dzięki stałemu oddziaływaniu nierozwiązanych antagonizmów. Psychologiczna strona fenomenu przemocy obejmuje indywidualne i zbiorowe uwarunkowania, utrwalone w psychospołecznych wzorcach.

Analiza kulturowa bada przemoc występującą w formach niejawnych, ukrytych za przemocą bezpośrednią i strukturalną. Przemoc ta narzuca partykularny system interpretacyjny, legitymizuje i usprawiedliwia własne działania, demonizując przeciwnika. Jej nośnikami mogą być m.in. ideologia, religia, nauka czy język. Na uwagę zasługuje też koncepcja pożądania mimetycznego (René Girard), uwidaczniającego się w mechanizmie kozła ofiarnego, jako transkulturowy schemat przemocy kolektywnej. Niniejsze opracowanie przedstawia porządek ukształtowany przemocą, w którym wyróżnia mechanizmy separacji i wskazuje na problem braku tożsamościowej narracji spajającej.