Kultury Żydów Tom 2 Barwy diaspory

W drugim tomie Kultur Żydów profesor David Biale z zespołem badaczy reprezentujących różne dyscypliny i ośrodki badawcze przedstawia dalsze dzieje kształtowania się kultur żydowskich w złożonym procesie, z jednej strony adaptacji do kultur nieżydowskich, z drugiej – oporu wobec nich, po raz kolejny udowadniając, że raczej niż o jednej kulturze żydowskiej należy mówić o wielu kulturach Żydów. Przedmiotem szkiców, będących misternie skonstruowanymi analizami elementów dziedzictwa zarówno materialnego, jak i duchowego, są losy społeczności żydowskich żyjących w diasporze od VII do XVIII wieku, m.in. Żydów sefardyjskich na Półwyspie Iberyjskich w późnym średniowieczu, Żydów mieszkających w Rzeczypospolitej Obojga Narodów czy włoskich Żydów u progu epoki nowożytnej. Autorzy Barw diaspory umiejętnie przekraczają przy tym opozycje trwale już wpisane w studia nad kulturami żydowskimi – między izolacją a asymilacją czy elitarnością a popularnością.

Któregoś roku w XV wieku powstała mała srebrna szkatuła. [...] miała być prezentem ślubnym dla mieszkającej w północnych Włoszech panny młodej, prawdopodobnie do przechowywania kluczy do jej bieliźniarki. Na wieku szkatuły znajdują się malutkie cyfry, oznaczające po hebrajsku liczbę różnych rodzajów bielizny i odzieży z ich włoskimi nazwami zapisanymi hebrajskimi literami: obrusy, ręczniki, koszule męskie, kobiece halki, chusteczki do nosa [...]. Jakie w tej konkretnej epoce były relacje pomiędzy kulturą żydowską a kulturą nie-Żydów, wśród których Żydzi mieszkali? Czego możemy się dowiedzieć z tej szkatuły o samej kulturze żydowskiej – a w szczególności o życiu żydowskich kobiet? I na koniec, czy na przestrzeni wieków wolno nam mówić o jednej tylko kulturze żydowskiej, czy raczej należy mówić o kulturach żydowskich w liczbie mnogiej, z których każda miałaby być wyjątkowa dla swego czasu i miejsca? To część z tych właśnie pytań, które Kultury Żydów stawiają i na które próbują odpowiedzieć.
(David Biale, Przedmowa: Ku historii kulturowej Żydów).