Zbliżająca się 100. Rocznica wybuchu I wojny światowej oraz „bitwy łódzkiej” jest doskonałym pretekstem, aby zmienić mocno uproszczone, jednostronne i niepełne postrzeganie tych wydarzeń. Celem niniejszej publikacji jest uświadomienie mieszkańcom ziemi łódzkiej, jak silne piętno na losie miasta i regionu odcisnęła ta zapomniana wojna. Łódź przegrała tę wojnę, a wraz z nią swoją przyszłość. Bezpowrotnie minęły czasy gospodarczej prosperity sprzed sierpnia 1914 r. Łódzki przemysł na skutek pruskiej dewastacji i utraty rosyjskiego rynku zbytu nigdy nie powrócił do swej dawnej świetności (do jego upadku przyczynił się także kryzys gospodarczy zapoczątkowany w 1929 r.). Z czterech narodów budujących miasto rosyjski praktycznie zniknął, a po ćwierćwieczu – dwa następne.

Tom ten jest swego rodzajem rekonesansem badawczym. Na wstępie zaprezentowano zasoby archiwalne do prowadzenia badań na temat I wojny światowej, znajdujące się głownie w Archiwum Państwowym w Łodzi, a także zasoby do badań nad społecznością żydowską.