Nieznośna lekkość bytu

Wydana po raz pierwszy w 1984 roku Nieznośna lekkość bytu jest najsłynniejszą powieścią Milana Kundery oraz swego rodzaju ukoronowaniem jego twórczości. Zbiegają się w niej wszystkie tematy, do których pisarz w swojej twórczości nieustannie powraca. Splot życiorysów kilku postaci (i psa), które na różne sposoby dochodzą do wniosku, że jedynym, co zostaje im dane jest właśnie tytułowa lekkość.

Głównym problemem, który interesuje Kunderę w tej książce jest kwestia przypadku jako czynnika, który determinuje ludzkie losy. Miłość jest przypadkiem. To przypadek decyduje, że zakochujemy się właśnie w tej, a nie w innej osobie. Przypadek decyduje również o tym, czym zajmujemy się przez całe życie, kim jesteśmy, z jakimi ludźmi się stykamy. W epoce totalitaryzmu zaś czynnik losowy jest tym bardziej paradoksalny, im bardziej wszechwładny ustrój stara się go wyeliminować i narzucić obywatelom sztuczne ograniczenia. Pomiędzy tymi dwoma żywiołami – prawdziwym i wymyślonym - poszczególne biografie wirują jak folia na wietrze.

Sposób w jaki napisana jest Nieznośna lekkość bytu doskonale koresponduje z tematem - napisana jest lekko, pozornie chaotycznie. Wypełniona stwierdzeniami o charakterze ogólnym, których nie można traktować inaczej niż jako stwierdzenia właściwie nieważne...

Wtedy, w Paryżu, Milan dał mi rękopis Nieznośnej lekkości bytu. Przeczytałam go z ogromnym przejęciem. Nie tylko przypomniało mi to moje doświadczenia z Pragi w 1968 roku, ale jakoś niebywale korespondowało z emigracją i polskim Sierpniem. Wydawało mi się, że w tej powieści zawarta jest suma doświadczeń, które mogą być cenne dla polskiego czytelnika, i spytałam Kunderę, czy zgodzi się, bym przetłumaczyła powieść na polski. Zgodził się z entuzjazmem, a potem bardzo uważnie przeczytał przekład, chociaż polskiego nie zna, więc nie mógł ocenić jego jakości.
Agnieszka Holland, „Newsweek”

Milan Kundera (ur. 1929) – jeden z najbardziej znanych pisarzy czeskiego pochodzenia. Uczestnik Praskiej Wiosny. Dwukrotnie wstępował i zostawał wydalany z Czeskiej Partii Komunistycznej. W 1975 roku wyemigrował do Francji. W 1981 roku przyjął obywatelstwo francuskie. W 1990 roku opublikował swoją ostatnią powieść w języku czeskim. Od tej pory pisze tylko po francusku i nie pozwala tłumaczyć na język ojczysty swoich nowych książek. Do najbardziej znanych dzieł Kundery należą powieści: Żart (wyd. 1967), Śmieszne miłości (1970), Księga śmiechu i zapomnienia (1978), Nieznośna lekkość bytu (1984) oraz Nieśmiertelność (1990), a także esej Sztuka powieści (1986).