Nowe, nowsze, najnowsze O zmianach we współczesnej polszczyźnie

Książka, którą Czytelnicy trzymają w ręku, zawiera teksty mojego autorstwa opublikowane w latach 2008–2016 w rożnych czasopismach i tomach zbiorowych. Opisuję w nich współczesną polszczyznę przeobrażającą się pod wpływem przemian społecznych i kulturowych. Perspektywa badawcza, jaką przyjęłam w swoich artykułach, ma charakter opisująco-oceniający, nie tylko bowiem rejestruję zmiany w języku, lecz także poddaję je ocenie normatywnej. Nie jest to jednak ocena jednoznaczna, ujęta w kategoriach: poprawne – niepoprawne. Refleksja ma głębszy charakter, skupiam się bowiem na analizie kierunków i przyczyn przeobrażeń języka, stawiam także pytanie, w jakim stopniu owe zmiany są efektem potrzeb użytkowników polszczyzny i czy jest możliwe ich normatywne usankcjonowanie.

W części I, zatytułowanej „Obraz współczesnej polszczyzny”, zgromadzone są teksty
opisujące niektóre właściwości naszego języka w początkach XXI wieku. Chodzi
o wzmożony wpływ języka angielskiego, o obniżające się znaczenie polszczyzny
kulturalnej, o dominację potoczności w sytuacjach komunikacyjnych zarezerwowanych dla języka oficjalnego, a także o nobilitowanie polszczyzny slangowej i wulgaryzowanie języka publicznego.

Część II, zatytułowana „Norma a praktyka językowa”, zawiera artykuły analizujące zmiany w polszczyźnie w kontekście obowiązującej normy językowej. Stawiam w nich pytania o rolę językoznawców w kodyfikowaniu normy, o konsekwencje wyodrębnienia dwupoziomowej normy językowej, a także o to, czy utrwalające się w uzusie konstrukcje składniowe i formy gramatyczne, uznane za błąd językowy, zasługują na normatywną aprobatę. Analizuję też jakość polszczyzny urzędowej i skutki językowej niefrasobliwości w konstruowaniu tekstów prawnych. Możliwość zaprezentowania Czytelnikom tekstów już publikowanych stwarza też okazję, by się do opisywanych zjawisk ponownie ustosunkować, pogłębić refleksję albo zweryfikować wcześniejsze sądy. Nowe komentarze i dopiski są umieszczone w przypisach w nawiasach kwadratowych.


Ze wstępu