Inca Garcilasso de la Vega, pisarz i uczony, podjął się trudu wytłumaczenia, czym była cywilizacja środkowoandyjska przed Hiszpanami. Autor był potomkiem hiszpańskiego konkwistadora i inkaskiej księżniczki, znał więc inkaską tradycję ustną. Oficjalna historiografia hiszpańska przedstawiała władców Inków jako bezwzględnych tyranów, co miało uzasadnić hiszpańskie panowanie w Andach. Autor twierdzi, że panowanie Inków wprowadzało porządek, zwiększało produkcję żywności, likwidowało głód, nauczało nowej religii (wiary w jednego boga – Słońce), znosiło bałwochwalstwo i ofiary z ludzi. W jakim stopniu ten obraz zasługuje na wiarę? Dzisiejszy stań badań zdaje się wskazywać, że znacznie bardziej niż sądzono.