Oddajemy do rąk czytelników zbiór tekstów źródłowych opisujących życie polskiego ziemiaństwa na Wołyniu, Podolu i Ukrainie w pierwszych dekadach po upadku Rzeczypospolitej. Składają się na niego wybór listów Antoniego Pruszyńskiego, jednego z wyższych urzędników na dworze ks. Hieronima Sanguszki, oraz fragmenty wspomnień Antoniego Mikoszewskiego, dzierżawcy i administratora dóbr ziemskich na Wołyniu, silnie związanego z rodem Sanguszków. [...]
Korespondencja Pruszyńskiego przenosi nas w świat rejentów, podkomorzych, hrabiów i książąt, sporów granicznych i majątkowych, szlacheckiego samorządu i rosyjskich wojskowych, a więc niemal w magiczny świat Mickiewiczowskiego Pana Tadeusza, z tą jednak różnicą, że umiejscowiony na Wołyniu, Podolu i Ukrainie. Celem pisania przez Pruszyńskiego listów było informowanie ks. Hieronima Sanguszki o sytuacji w jego dobrach znajdujących się w zaborach rosyjskim i austriackim. W korespondencji nadawca pisze również o sytuacji ekonomicznej i politycznej, pogodzie, plotkach i pogłoskach z życia polskiego ziemiaństwa i arystokracji.
fragment Wstępu