Piosenki i rytmy czasu Studia przypadków

Książka "Piosenki i rytmy' czasu została skomponowana tak, by – mimo oczywistych ograniczeń – dać poczucie możliwie pełnego oglądu prezentowanego zjawiska, stąd dwie wyraźnie wyznaczone części. Pierwsza ukazuje narodziny i rozwój piosenki jako nowoczesnego zjawiska w obrębie rodzącej się kultury popularnej w Europie i w Polsce. Druga koncentruje się natomiast na poszczególnych przypadkach i składa się ze studiów na temat najbardziej wyrazistych i znaczących postaci polskiej piosenki autorskiej. Podział ten uwzględnia także historyczność zjawisk – pierwsza część koncentruje się na wydarzeniach z wieku XIX i prowadzi nas ku XX stuleciu, druga analizuje przypadki z drugiej połowy ubiegłego wieku i dociera niemalże do współczesności. W ten sposób, poznając piosenki, pieśni, autorów i ich postawy na tle społecznych problemów i historycznych wydarzeń, uświadamiamy sobie znaczenie twórczości, która jakże często jest lekceważona i pomijana w humanistycznym dyskursie. (…) Książka ta łączy naukowy i eseistyczny temperament Autorki, co czyni lekturę bardziej atrakcyjną. Ewa Paczoska z godną podkreślenia pasją badawczą oprowadza nas po meandrach piosenek i twórczości artystów, którzy nieczęsto czytani są z taką żarliwością i pieczołowitością w polskim środowisku badawczym. To przyjemność podążać w lekturze odnalezionymi przez Autorkę tropami, które odkrywa, tłumacząc poszczególne poziomy intertekstualnych zależności.

Z recenzji wydawniczej prof. Krzysztofa Gajdy

Kiedy kończyłam pisać i składać tę książkę, wydawało mi się, że większość jej rozdziałów traktuje o zjawiskach już niewystępujących albo słabo obecnych w dzisiejszej kulturze. Tymczasem w marcu 2025 roku przeczytałam następującą wiadomość: jeden z warszawskich teatrów, Pijana Sypialnia, wystawia spektakl "Wodewil warszawski" oparty na "Podróży po Warszawie" Feliksa Szobera. Kolejni młodzi wykonawcy występują z piosenkami Kaczmarskiego (m.in. zespół Habakuk, Mateusz Nagórski), Cohena (Kuba Blokesz), a nawet, co trudne ze względu na obecną sytuację polityczną, bardów rosyjskich (zespól Piramidy). Filip Łobodziński z kolei odbywa trasę koncertową z utworami Boba Dylana we własnych interesujących tłumaczeniach. Opisywane przeze mnie historie piosenek toczą się dalej…

Ewa Paczoska



Ewa Paczoska – profesor Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, historyczka literatury polskiej drugiej połowy XIX w., badaczka kultury modernizmu. Opublikowała 5 książek autorskich (m.in. "Lalka, czyli rozpad świata", 1996, II wyd. 2008; "Prawdziwy koniec XIX wieku. Śladami nowoczesności", 2010;" Lekcje uważności. Moderniści i realizm", 2018) i wiele studiów szczegółowych. Redagowała i współredagowała kilkanaście tomów prac zbiorowych, m.in. "Przerabianie XIX wieku" (2011), "Wiktorianie nad Tamizą i nad Wisłą" (2016), "Problemy literatury i kultury modernizmu w Europie Środkowo-Wschodniej" (1867–1918) (2017). Jest też autorką podręczników licealnych (literatura pozytywizmu i Młodej Polski). Świadectwem jej badawczych zainteresowań piosenką są m.in. współredagowane przez nią tomy studiów: "Bardowie" (2001) oraz "Piosenki prawdziwe w kulturze PRL-u" (2013). Pod nazwiskiem Ewa Gaworska publikuje wiersze i śpiewa.