Polska -Pomorze -sąsiedzi (X-XII wiek) W kręgu studiów nad początkami średniowiecznej cywilizacji europejskiej

W 1. poł. XII w. Pomorze zostało trwale włączone do układu politycznego państw obejmujących kulturowy krąg łacińskiej Christianitas. W nauce historycznej XIX i XX w. kluczową rolę w tym procesie przyznano polskiej ekspansji militarnej, przy założeniu, że ziemie wschodnie nadmorskiej krainy zostały wskutek podboju bezpośrednio przyłączone do Polski (najpóźniej do roku 1119) i następnie schrystianizowane w ramach polskiej organizacji kościelnej. Odmiennie potoczyły się losy księstwa zachodniopomorskiego, które pomimo militarnego podporządkowania około 1120 r. Bolesławowi Krzywoustemu utrzymało odrębność państwową, by stać się ogniwem w środkowoeuropejskim systemie politycznym, w którym prymat dzierżyli niemieccy władcy cesarstwa rzymskiego.

W latach 1124–1125 z inicjatywy Bolesława Krzywoustego na Pomorzu Zachodnim misję ewangelizacyjną poprowadził biskup Bambergu, św. Otton. Założył on wówczas wspólnoty chrześcijańskie z kościołami i duszpasterzami w tamtejszych głównych ośrodkach. Poszerzył tę sieć kościelną podczas drugiej podróży misyjnej nad Bałtyk w 1128 r. o kilka ośrodków na zachód od Odry na podległych księstwu zachodniopomorskiemu ziemiach Luciców. Tak uformowała się społeczna i organizacyjna podstawa pod założone w 1140 r. biskupstwo z siedzibą w Wolinie, ale zwane wówczas pomorskim. Co istotne, wydatną pomocą podczas misji służył Ottonowi z Bambergu zachodniopomorski książę Warcisław I, który w momencie przybycia biskupa do jego kraju był już ochrzczony i sprzyjał zaprowadzaniu nowej religii.

(fragment Wprowadzenia)