Polski romantyzm i wiek XIX Zarysy, rekonesanse

"Książka ta powstawała stopniowo wraz z pojawianiem się trzech kolejnych obszarów zainteresowań badawczych autora. Pierwszym takim obszarem była interpretacja dzieła poetyckiego Adama Mickiewicza w odniesieniu do świadomości literackiej i kulturalnej w epoce romantycznej. Drugie przedsięwzięcie wyłoniło się w konsekwencji tego pierwszego: zrodzone z praktyki interpretacyjnej przeświadczenie, że autor Ballad i romansów z każdym dziełem odmiennie projektuje romantyczną poetykę prądową – więcej, że od początku swej drogi twórczej wpisuje się w rozmaite kierunki w europejskiej poezji nowoczesnej i wywiera wpływ na różne tendencje w pisarstwie rodzimym – skłaniało do porządkującej refleksji nad romantyzmem polskim jako okresem literackim. Ponieważ zaś działalność Mickiewicza oraz jego rówieśników i następców jawi się jako uwikłana od początku w refleksje nad kulturą narodową (i europejską kulturą nowoczesną); ponieważ, dalej, literatura przyczynia się w decydującym zakresie do przemian kultury w duchu romantyzmu i obejmuje w niej na długo pozycje hegemona, naturalną koleją rzeczy wysnuł się wątek studiów historycznych i przemyśleń nad dorobkiem kulturowym epoki.
Te następujące po sobie przedsięwzięcia utwierdzały autora w przeświadczeniu o nieprzebranej, a zarazem wciąż nie w pełni dostrzeganej różnorodności wewnętrznej romantyzmu polskiego. Różnorodności tkwiącej w jego polifonii prądowej i mnogości indywidualnych estetyk, w przekształceniach, a wręcz w zwielokrotnieniu, świato-obrazu epoki, w rozmaitości (nieraz kontrastowości czy agoniczności) ujęć problemów moralnych i antropologicznych oraz kwestii związanych z rozlicznymi, jakże nieraz odmiennymi w swym charakterze, manifestacjami życia zbiorowego. Coraz konkretniejsze postrzeganie owego pluralizmu cechującego polski romantyzm kierowało (wcale nie sporadycznie) myśl autora ku potrzebom badawczym, z którymi należałoby się zmierzyć w dążeniu do syntetycznego – nieuproszczonego – opisu historyczno-literackiego tego okresu. Książka niniejsza skupia zarysy i rekonesanse wypływające z przekonania o konieczności wyjścia naprzeciw takim potrzebom czy też wyzwaniom.
Zawiera zatem studia nad podstawowymi instrumentami pojęciowymi historycznoliterackiej syntezy romantyzmu, jak również próby alternatywnego naświetlenia niektórych zagadnień epoki albo wręcz zagospodarowania białych plam na mapie problematyki romantyzmu. Mieści w sobie modelowe ujęcia głównych tendencji estetycznych w literaturze oraz badania nad interakcjami miedzyprądowymi, nad synkretycznymi uniwersami ówczesnej literatury. Gromadzi oglądy romantyzmu w kontekście procesu literackiego i kulturalnego XIX wieku oraz w perspektywie dwudziestowiecznej."
(fragment Wprowadzenia)