Rejestr przychodów i rozchodów prokuratora generalnego dóbr Uniwersytetu Krakowskiego Mikołaja z Kop

Uniwersytet Krakowski ma długą tradycję edycji źródeł dotyczących jego najstarszych dziejów. Pomimo tego, że w 1719 roku spłonęła część archiwum złożonego w Kolegium Prawniczym przy ul. Grodzkiej, w tym statuty uniwersyteckie, zachowały się księgi urzędowe i akta gospodarcze pozostałych wydziałów gromadzone w skarbcu, bibliotece i archiwum w Kolegium Większym. Dla odtworzenia organizacji i sposobu funkcjonowania Uniwersytetu najważniejszą kategorię źródeł stanowią księgi urzędowe, odpowiadające jego skomplikowanej strukturze. Struktura ta ukształtowała się już w wieku XV. Korporacja działała na podstawie statutów ogólnouniwersyteckich, statutów poszczególnych wydziałów oraz kolegiów profesorskich i studenckich (burs). Centralnymi organami władzy było zgromadzenie ogólne profesorów oraz urzędy: rektora, prokuratora generalnego dóbr i syndyka Uniwersytetu. Rektor prowadził księgi immatrykulacji (metrica Universitatis), księgi sądu rektorskiego (acta rectoralia) a także księgi konkluzji (conclusiones) zgromadzenia ogólnego profesorów Uniwersytetu. Prokurator prowadził księgę rachunków ogólnouniwersyteckich. Nie prowadzili własnych ksiąg syndyk, który reprezentował Uniwersytet w sprawach majątkowych przed sądami na zewnątrz, kanclerz, podkanclerzowie i konserwatorzy praw. Na wydziałach władza należała do zgromadzenia profesorów i dziekanów. Wszystkie wydziały prowadziły księgi własnych konkluzji wydziałowych. Posiadały też własne statuty regulujące rytm życia wydziału. Najpełniej zachowały się akta Wydziału Sztuk wśród których, oprócz statutów, znajdują się księgi promocji (libri promotionum), księgi pilności (libri diligentiarum) oraz dziekańskie księgi rachunkowe; te ostatnie dla drugiej połowy XV wieku w stanie szczątkowym. Na wydziałach wyższych teologii, prawa i medycyny zamiast ksiąg promocji prowadzono jedynie wykazy graduatów. Także kolegia profesorskie posiadały własne statuty i księgi: konkluzji, prowadzone przez prepozytów, i rachunkowe przez skarbników. W kolegiach studenckich, czyli bursach, senior lub prowizor prowadził księgi metryk i rachunków.

(fragment Wstępu)