Różnicowanie kształcenia w klasach początkowych

Niniejsza praca poświęcona jest pierwszemu etapowi edukacyjnemu, przede wszystkim kształceniu wczesnoszkolnemu. Szczegółowej analizie poddano proces kształcenia z uwzględnieniem jego nowej koncepcji, wdrażanej obecnie na terenie Stanów Zjednoczonych, zwanej kształceniem zróżnicowanym. Jest to zorientowany humanistycznie model procesu dydaktyczno-wychowawczego polegający na takiej organizacji pracy na lekcji, aby uczniowie przez większość czasu byli zaangażowani w interesujące i wartościowe z ich punktu widzenia zadania. Są one ujęte w podstawie programowej - dla nauczycieli stanowią bazę pomocną w wytyczaniu zarówno ogólnych, jak i szczegółowych celów kształcenia, zaś uczniowie są świadomi zakresu nowej wiedzy, umiejętności, zdolności i postaw, jakie mają do opanowania. Ponadto dla realizacji podstawowych celów zawartych w dokumencie ministerialnym – takich jak: indywidualny rozwój, kształcenie samodzielności poznawczej, planowanie, organizowanie i ocena własnej nauki, rozwijanie zainteresowań i talentów, efektywne, empatyczne współdziałanie w grupie, a także rozwój emocjonalny i psychomotoryczny – stosuje się zróżnicowanie przede wszystkim w zakresie metod, treści, kontroli, oceny, środowiska nauczania oraz form organizacji pracy na lekcji.

W celu określenia możliwości realizacji kształcenia zróżnicowanego w klasach początkowych analizie poddano dokumenty ministerialne oraz przeprowadzono badania diagnostyczne i eksperymentalne. Badania diagnostyczne oparto na założeniach teoretycznych dotyczących indywidualizacji kształcenia, powołując się na publikacje polskich pedagogów. Natomiast podstawą do podjęcia badań eksperymentalnych było przyjęcie założenia, że możliwe jest realizowanie kształcenia zróżnicowanego, zgodnego z koncepcją Carol Ann Tomlinson, na gruncie polskim. Problemem głównym badań diagnostycznych było określenie stanu kształcenia zróżnicowanego w klasach początkowych, natomiast w badaniach eksperymentalnych - możliwości stosowania kształcenia zróżnicowanego w nauczaniu zintegrowanym. Zgromadzony materiał badawczy został poddany analizie statystycznej i szczegółowo omówiony.