Przemieszczanie się jest jedną z podstawowych aktywności ludzi. Gatunek ludzki jest najbardziej rozprzestrzenionym ze wszystkich gatunków zamieszkujących ziemię. Przystosowuje się on do każdych warunków klimatycznych. Jego mobilność determinowały i determinują bardzo zróżnicowane i niejednorodne czynniki. Wśród najczęściej występujących wymienia się przyczyny: ekonomiczne (motywacje wynikające z otrzymania ziemi, pracy lub mieszkania), polityczne (uwarunkowane zmianą struktury władzy i związanymi z tą zmianą represjami, repatriacjami i wysiedleniami), społeczne (zawieranie małżeństw oraz łączenie się rodzin), religijne (pielgrzymki do miejsc kultu religijnego), przyrodnicze (najczęściej związane z katastrofami naturalnymi, ale także ze zróżnicowaniem zasobów naturalnych), turystyczne (podróże w czasie wolnym) i służbowe (wyjazdy w celach zawodowych).

Zagadnienie wolności przemieszczania się objemuje rozległą problematykę z zakresu takich działów prawa jak międzynarodowe prawo publiczne, prawo Unii Europejskiej, prawo konstytucyjne, prawo administracyjne, jak również, w pewnym zakresie, prawo karne.

Niniejsze opracowanie poświęcone zostało prawnym uwarunkowaniom przemieszczania się ludzi na terytorium Polski oraz w granicach Unii Europejskiej. Dodatkowo zakresem zainteresowania będzie również ogólna rama regulacji międzynarodowych w tym zakresie.