Publikacja powstała w krakowskim ośrodku naukowym skupionym przy Akademii Ignatianum, posiadającym wybitne osiągnięcia w zakresie badań nad historią edukacji w Polsce, a zwłaszcza szkolnictwa jezuickiego. Autorka prowadzi od lat szeroko zakrojone badania naukowe poświęcone tej problematyce. Obecnie podjęła się niełatwego zadania przedstawienia portretu zbiorowego uczniów jezuickich instytucji edukacyjnych działających w Galicji w XIX wieku. […] Jej rozprawa stanowi istotny wkład w studia nad historią polskiego szkolnictwa.

Potencjalnymi jej adresatami mogą być przede wszystkim środowiska naukowe badaczy przeszłości edukacyjnej. Ponieważ praca zawiera dużą liczbę odniesień źródłowych, może się stać punktem wyjścia do dalszych badań, zwłaszcza nad dziejami szkolnictwa niepublicznego na ziemiach polskich. Z monografii skorzystają również studenci kierunków humanistycznych i społecznych, zwłaszcza historii i pedagogiki.
dr hab. Jerzy Kochanowicz, prof. AWSB

Rozprawa posiada charakter nowatorski, bowiem w literaturze polskiej istnieje stosunkowo niewiele monografii poświęconych zbiorowościom uczniowskim. W odniesieniu do szkół jezuickich funkcjonujących w Galicji w XIX wieku opracowań takich całkowicie brak. Portret zbiorowości uczniowskich szkół jezuickich został ukazany na tle uwarunkowań zewnętrznych, tj. sytuacji, demograficznej i społeczno-politycznej Galicji, jak i wewnętrznych, tkwiących specyficznych cechach omawianych placówek szkolnych. Takie szerokie ujmowanie zagadnień pozwoliło Autorce lepiej zrozumieć, a następnie ocenić badane zjawiska.

Autorka podęła próbę przeprowadzenia charakterystyki socjologicznej i pedagogicznej badanych grup uczniowskich według kryterium przynależności społecznej i zawodowego ich rodziców. Ważne poznawczo są też analizy dotyczące przynależności wyznaniowej, narodowościowej i społecznej uczniów szkół jezuickich. Stanowią one przyczynek do ustalenia aspiracji kształceniowych poszczególnych grup społeczeństwa galicyjskiego. Pozwalają na udzielenie odpowiedzi, na ile szkoły jezuickie miały charakter demokratyczny, a na ile elitarny. Ważne są też rozważania dotyczące dalszych dróg życiowych absolwentów, bowiem dają one obraz kształtowania się modelu społeczeństwa ludzi kształcących się. Dzięki takim badaniom mogą być weryfikowane dotychczas głoszone poglądy o Galicji jako kraju ogarniętym ciemnotą i zacofaniem.
prof. dr hab. Andrzej Meissner