Zapiski na marginesie przestrzeni kapitalizmu

Wprowadzenie do przestrzeni kapitalizmu

Kiedy zaczął się nowoczesny kapitalizm? Czy wtedy kiedy nastąpiło oddzielenie biznesu od gospodarstwa domowego (rozumianego jako skomplikowana sieć powiązanych ze sobą instytucji - sąsiedztwa, wsi, miasta, probostwa, cechów), co doprowadziło do sytuacji, w której biznes uzyskał bezprzykładną wolność od porządku etycznego i długofalowych zobowiązań? Czy też wówczas, gdy producent oddzielił się od środków produkcji?Punktem zwrotnym, zdaniem wielu, było załamanie monetarnych ustaleń z Bretton Woods w wyniku kryzysu paliwowego z 1973 roku, co osłabiło państwowe ograniczenia dotyczące inwestycji. Richard Sennett pisze: "Korporacje przekształciły się, by sprostać wymogom nowej międzynarodowej klienteli inwestorów nastawionych bardziej na krótkoterminowe zyski z obrotu akcjami niż długoterminowe dochody z dywidend. Pracownicy stali się mobilniejsi w skali globu. Granice państwa przestały być barierą także dla konsumpcji i komunikacji. Rozwój mikroprocesorów przed nadejściem lat 90. XX wieku umożliwił też zniszczenie starego marzenia (lub koszmaru) o automatyzacji zarówno pracy fizycznej, jak i biurowej- ostatecznie tańsze okazało się inwestowanie w maszyny niż płacenie ludziom za wykonywanie tej samej pracy".Świat jest niestabilny, ale podobno już od czasów Marksa niestabilność wydaje się jedyną stałą cechą kapitalizmu.Kapitalizm, kapitalizmy to wdzięczny i cierpliwy obiekt rozważań badaczy reprezentujących różne dziedziny nauki. Pisanie o kapitalizmie sprowadza się do "zabrania głosu w dyskusji". Również ta praca jest niczym innym jak tylko kolejnym głosem w dyskusji na temat natury, przekształceń kapitalizmu i konsekwencji tych przekształceń. Głosem jednak, moim zdaniem, interesującym i ważnym. Głosem, a raczej barwnym wielogłosem, ekspertów reprezentujących różne środowiska akademickie i obszary badawcze. Głosem, który wybrzmiał podczas konferencji "Przestrzenie kapitalizmu", zorganizowanej pod koniec października 2018 roku przez Instytut Filozofii, Socjologii i Socjologii Ekonomicznej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie w kooperacji z Fundacją Inicjatyw Strategicznych INSTRAT.Należy podkreślić, że tytuł konferencji nie był inspirowany tytułem książki Davida Harveya Przestrzenie globalnego kapitalizmu ani proponowaną przez autora teorią.Praca jest zapisem obserwacji poczynionych w trakcie, jak i po konferencji. Nie aspiruje do analizy, która wprowadzi ład w świecie rozważań o kapitalizmie. Nie będzie też przełomem w tych rozważaniach. Jest zapisem dyskusji i płynących z niej wniosków grupy badaczy, którzy niczym wycieczka szkolna stoją przed obrazem Mona Lisy i próbują odgadnąć, kim jest ta dziewczyna i dlaczego się uśmiecha, i czy to w ogóle jest uśmiech. Dlatego tych, którzy zechcą poświęcić swój cenny czas na przeczytanie tej krótkie rozprawy, proszę w imieniu swoim i współautorów o wyrozumiałość. Traktujcie tę niewielką książkę jak zapiski interpretacji dzieła, które wszyscy znamy, ale każdy widzi je nieco inaczej.

(fragment)