Polska Zjednoczona Partia Robotnicza w szczytowym momencie, u schyłku „dekady Gierka”, liczyła oficjalnie ponad 3 mln członków. Jej siła nie tkwiła jednak w liczebności ani zaangażowaniu mas partyjnych w życie społeczne i polityczne. W miarę upływu lat czynnik ideologiczny miał coraz słabsze znaczenie, a coraz bardziej oczywiste było to, że partia z nazwy komunistyczna, jest po prostu partią władzy, niepodlegającą kontroli, ocenie i odpowiedzialności.
Jak dotąd nie ma syntezy działalności PZPR. Badania na temat jej działalności są rozproszone. Niniejszy tom stanowi kompendium wiedzy na temat wpływu PZPR na różne dziedziny życia, począwszy od stwarzania pozorów demokratycznego wyboru władz, poprzez nadzór nad aparatem bezpieczeństwa, wojskiem, polityką zagraniczną, gospodarką, kulturą, relacje z Kościołem katolickim. Cezurą dla autorów był rok przymusowego „zjednoczenia ruchu robotniczego” (de facto wcielenia resztek rozbitej Polskiej Partii Socjalistycznej do partii komunistycznej, czemu również poświęcono tu artykuł), ale w swej narracji sięgnęli oni każdorazowo do okresu, gdy instalowano w powojennej Polsce system komunistyczny, a realizatorem tych działań była Polska Partia Robotnicza. Dla osób rozpoczynających przygodę z badaniem historii tzw. Polski Ludowej bardzo cenne będą też artykuły poświęcone strukturze organizacyjnej oraz charakterystyce materiałów archiwalnych wytworzonych przez PZPR.