Główny bohater, Gaponia, jest zausznikiem dyktatora rządzącego upadłym państwem. Zdemoralizowany na tyle, by nie przeciwstawiać się nowym porządkom i wszechogarniającemu chaosowi, pamięta jednak zalety minionych czasów. Groteskowy introwertyk, choć cyniczny, nie jest idealnym funkcjonariuszem reżimu opierającego się na legionach krótkoszyich "patriotów" - ma wątpliwości, myśli samodzielnie, zadaje pytania. W końcu odsunięty od wpływów udaje się na wewnętrzną emigrację i osiada nad Bugiem, gdzie angażuje się w namiętny, choć w istocie zimno wykalkulowany związek z młodą prostytutką.

Tymczasem kraj staje się "przestrzenią gwałtu, przemocy, brutalności". Rozpada się w przenośni i dosłownie - „do brudnych czynów i myśli dołączył brud materii”. Zaraza, która dopada ludność, może być rozumiana dosłownie, ale też każe myśleć o Dżumie Alberta Camus. Rzeczywistość traci kontury, znikają zasady - jest wina i jest kara, ale te dwie rzeczy w świecie opisanym przez Rylskiego rzadko mają ze sobą związek.

Czyta Krzysztof Gosztyła