Cyrus Młodszy i Hellenowie Irańsko-greckie relacje polityczno-militarne w latach 408-404 przed Chr.

"Cyrus, zwany powszechnie Młodszym, był irańskim księciem z rodu Achemenidów, synem Wielkiego Króla Dariusza II (424/423-404 r. przed Chr.) i jego żony Parysatis. Przyszedł na świat w roku 424/423 przed Chr., krótko po objęciu przez jego ojca władzy w imperium Achemenidów. Zmarł w roku 401 przed Chr., w bratobójczej bitwie stoczonej pod Kunaksą, nieopodal Babilonu, gdzie jego wojska starły się z wojskami Wielkiego Króla Artakserksesa II (404-359 r. przed Chr.), jego starszego brata, a zarazem następcy Dariusza II na achemenidzkim tronie. Bezpośrednim następstwem bitwy pod Kunaksą był tzw. odwrót Dziesięciu Tysięcy, czyli słynny marsz greckich najemników Cyrusa, którzy wyszli cało z bitwy, wiodący z Babilonii do północnych wybrzeży Azji Mniejszej. Przeważnie ukazuje się Cyrusa Młodszego w kontekście tych dwóch głośnych wydarzeń – bitwy pod Kunaksą i odwrotu Dziesięciu Tysięcy. Niniejsza książka przedstawia dzieje Cyrusa poprzedzające te dwa wydarzenia, koncentrując się przede wszystkim na latach 408-404 przed Chr. Był to czas jego pierwszego pobytu i aktywności w Azji Mniejszej, gdzie sprawował władzę jako karanos (stp. *karana-) regionu. Głównym celem jego ówczesnej aktywności w tej części imperium Achemenidów było rozbicie tzw. Ateńskiego Związku Morskiego, od dekad zagrażającego zachodnim granicom imperium. Dokonał tego przy współpracy ze Spartą, walczącą wówczas z Atenami w ramach tzw. wojny jońskiej (413-404 r. przed Chr.), ostatniej fazy tzw. wielkiej wojny peloponeskiej (431-404 r. przed Chr.). Obecność Cyrusa w Azji Mniejszej i zaangażowanie się w wojnę jońską skutkowało jego licznymi kontaktami z Grekami. Analiza tych kontaktów pozwoliła na ukazanie także innej strony irańsko-greckich relacji aniżeli często podkreślany wzajemny konflikt.

Michał Podrazik (ur. 1986 r.), wychowanek Uniwersytetu Rzeszowskiego, stypendysta programu Erasmus, pracownik Zakładu Historii Starożytnej i Orientalistyki Instytutu Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Autor prac naukowych poświęconych imperium Achemenidów oraz Grecji epoki archaicznej i klasycznej, m.in. „Cyrus the Younger, Greek Envoys, and the so-called Treaty of Boiotios (409-408 BC), Anabasis. Studia Classica et Orientalia 6 (2015), s. 78-93, „The skeptouchoi of Cyrus the Younger”, Anabasis. Studia Classica et Orientalia 8 (2017), s. 16-37. Współredaktor naukowy pracy zbiorowej Interakcje polityczno-kulturowe i religijne w dziejach starożytnych (Rzeszów 2015), asystent redakcyjny Anabasis. Studia Classica et Orientalia 8 (2017). Zajmuje się badaniem historii i kultury Iranu epoki Achemenidów (550-330 r. przed Chr.), w tym relacji między achemenidzkim Iranem a światem greckim."