Rasizm, dyskryminacja, nietolerancja i ekstremizm stały się istotnymi elementami obrazu współczesnego świata, w tym również Europy. Odgrywają one ważną rolę we współczesnych stosunkach międzynarodowych. Wobec nasilania się tych zjawisk istotnego znaczenia nabiera poszukiwanie stanu „sprawiedliwości rasowej” i instrumentów prawnych, zarówno o charakterze międzynarodowym, jak i krajowym, które by ją gwarantowały oraz umożliwiały skuteczniejszą walkę z rasizmem i nietolerancją. Niezbędne staje się też odpowiednie oddziaływanie wychowawcze, by przeciwdziałać ksenofobii i antysemityzmowi.

Pewien przełom w postrzeganiu tych problemów przez europejską opinię publiczną dokonał się na szczycie wiedeńskim Rady Europy w 1993 roku, kiedy to szefowie państw i rządów postanowili wprowadzić w życie zobowiązania dotyczące zarówno ochrony mniejszości narodowych, jak i zwalczania rasizmu, ksenofobii, antysemityzmu i nietolerancji. Miało to o tyle istotne znaczenie, że był to okres, gdy Rada Europy otworzyła się na państwa Europy Środkowej i Wschodniej i można się było spodziewać, że problemy zwalczania rasizmu, ksenofobii, antysemityzmu i nietolerancji staną się istotnymi elementami agendy politycznej. Poszukiwano więc skutecznego mechanizmu oddziaływania Rady Europy na rozwiązywanie tych problemów w państwach zabiegających o członkostwo oraz tych, które członkostwo uzyskały. Przedmiotem niniejszej monografii jest ustalenie, w jakim stopniu Europejska Komisja przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji (ECRI), utworzona w wyniku decyzji podjętych na szczycie wiedeńskim, przyczynia się do ochrony praw człowieka na kontynencie europejskim.