Gryfina Niedoceniana księżna (1244/49-1303/09)

Celem pracy jest ukazanie postaci księżnej sieradzkiej, a następnie krakowsko-sandomierskiej Gryfiny, pochodzącej po kądzieli z węgierskiego rodu Arpadów, wnuczki Beli IV, zaś po mieczu wywodzącej się z rodu księcia ruskiego Rościsława Michajłowicza. Siostrą Gryfiny była Kunegunda, królowa Czech, żona władcy czeskiego Przemysła Ottokara II. Dwie ciotki Gryfiny, Kinga (Kunegunda) i Jolenta Helena, podobnie jak ona trafiły na dwory piastowskie, pierwsza jako żona Bolesława Wstydliwego, druga wyszła za mąż za Bolesława Pobożnego. Jej siostrzenica, Kunegunda, została księżną mazowiecką, jako żona Bolesława II.

Gryfina była kobietą ambitną. Wprawdzie jej małżeństwo trudno określić słowami szczęśliwe i udane, ale mogła mieć wpływ na postępowanie swojego męża, być może dzięki jej uporowi został on księciem krakowskim po śmierci Bolesława Wstydliwego. Wspierała go w trudnych momentach jego rządów w Krakowie (bunt możnych, najazd mongolski). Warto też pamiętać o roli, jaką odegrała po śmierci męża, kiedy rozpoczęły się walki o tron krakowski. Księżna otwarcie wsparła swego siostrzeńca Wacława II w dążeniu do opanowania Krakowa. W zamian zyskała jego wsparcie jako „pani sądecka”. Pod jej opieką znalazła się też przyszła żona Wacława II, a córka króla polskiego Przemysła II – Ryksa Elżbieta.

Książka obejmuje czas życia księżnej, z odwołaniem do wydarzeń wcześniejszych lub późniejszych, jeśli jest to istotne dla pełnego ukazania jej postaci. Niestety pozostało bardzo mało informacji źródłowych dotyczących życia i działań podejmowanych przez Gryfinę. Źródła oświetlają tylko niektóre okresy z jej życia, jak np. problemy w małżeństwie, czy jej postawę w czasie buntu możnych w 1285 r. Stosunkowo dużo wiadomości natomiast dotyczy działalności Gryfiny w posiadłości sądeckiej w okresie wdowieństwa oraz roli, jaką odgrywała w realizacji zamierzeń politycznych króla czeskiego Wacława II. Wydarzenia z życia księżnej, o których wiadomo mniej, warto spróbować przybliżyć bądź naszkicować poprzez przedstawienie szerszego kontekstu, czy też naświetlenie ogólnej sytuacji politycznej w omawianym czasie, zwłaszcza w zakresie zdarzeń i okoliczności potencjalnie wpływających na losy Gryfiny.

(fragment Wstępu)