Jak zawiązać pracę harcerską Dla wszystkich, którym nie jest obojętny rozwój harcerstwa

Seria wydawnicza „Przywrócić Pamięć” ma przybliżyć współczesnemu społeczeństwu publikacje założycieli ruchu skautowego, twórców rozwoju idei i metodyki harcerskiej z lat 1911–1939.
Reprint wydania z 1917 r.: JAK ZAWIĄZAĆ PRACĘ HARCERSKĄ
Harcerstwo jest to ruch wychowawczy, skierowany ku zwalczaniu egoizmu i niedołęstwa, zaprawianiu młodzieży do służby obywatelskiej, zapomocą rozwoju tężyzny fizycznej, kształcenia charakteru i pogłębiania uczuć narodowych.
Żadna praca społeczna nie będzie miała w sobie trwałości, jeżeli nie oprze się na fundamentach organizacji. Szczególnie w związkach młodzieży kierownicy muszą wiedzieć jak się wziąć do rzeczy i starannie przygotować się przed zawiązaniem pracy, bo inaczej zacznie się psuć i wkrótce ogarnie ją uwiąd starczy.
Brak ludzi, którzyby mogli przyczynić się do rozpowszechnienia ruchu baden-powellowskiego na całej ziemi polskiej, skłania mnie do napisania powyższych wskazówek. Chodzi mi w nich o jasne i zwięzłe zebranie tego, co może ułatwić zawiązanie pracy harcerskiej. I choć mniemam, że każde ujęcie sposobów i form idei harcerstwa może być dobre, jeżeli będzie wytworem i wcieleniem jej zasad, uważam ujednostajnienie działania za wskazane.
Co do treści muszę przedewszystkim zaznaczyć, iż ograniczyłem się do ujęcia jedynie metody pracy „zastępu” harcerskiego, bo dopiero wtedy będzie można mówić o formowaniu drużyn lub jeszcze większych jednostek organizacyjnych, kiedy najdrobniejsze grupki harcerzy potrafią wykazać czynem swą twórczą i pożyteczną działalność.
Zastęp jest podstawową jednostką ćwiczebną w harcach. Stanowi on społeczną grupę 6—12 rówieśników, możliwie zżytych ze sobą i objętych wspólnymi ideałami. W normalnych warunkach zastęp należy do drużyny harcerskiej (kilka zastępów), ale może też istnieć samodzielnie, jeżeli w danym mieście lub wsi znajdzie się dorosły człowiek, któryby zajął się chłopcami, chcącymi zostać harcerzami, a pracy własnej dał metodę i dojrzały kierunek.
Zastępowy bowiem, który jest dowódcą zastępu, jako rówieśnik jego członków nie może sprostać zadaniu wychowawcy i dlatego musi mieć starszego przyjaciela, któryby pomagał mu swoim doświadczeniem.
Ażeby jednak być dobrym harcmistrzem, trzeba być samemu harcerzem. Oficer, nie umiejący gruntownie musztry, nie miałby poważania wśród żołnierzy; a nawet technicy uczą się pracy prostego robotnika, ażeby umieć później poprawiać błędy. Jeżeli więc harcmistrz chce, ażeby chłopcy odnosili się do niego z zaufaniem i poddali się jego rozkazom, musi być im przykładem pod każdym względem.
Widać stąd, że rola harcmistrza jest niezwykle doniosła, a praca, którą podejmuje niełatwa.
Szczególny nacisk należy położyć na „pierwsze kroki”, ponieważ od sposobu zapoczątkowania pracy zależy zwykle jej późniejszy stan. Zaniedbanie i błędy, popełnione na początku, utrwalają się i coraz trudniej je wykorzenić.
Chcąc zapobiec tym błędom oddaję niniejszą książeczkę w ręce tych, którzy „wysłuchają próśb łaknących ich pomocy, błagających poprostu o to, by dać oparcie ich dobrym instynktom, by dać im wskazówki, jak się wyrabiać na dzielne i ofiarne jednostki”.