Grześ ma kilka lat, jest cherlawym okularnikiem, prymusem z zadatkami na geniusza. Wychowuje go samotna matka, ojciec zniknął, kiedy Grześ miał trzy lata. Związek Grzesia z matką jest silny i w trakcie powieści tylko rośnie. Są ubodzy.
W trakcie wakacji dosłownie eksploduje uczucie pomiędzy Grzesiem, a dziewczyną jego przyjaciela o gejowskich skłonnościach. Uczucie jest niezwykle zmysłowe. Paradoksalnie Karolina (aka Mrówka) nie chce wiązać się z Grzesiem – to uczucie ma zostać zapamiętane jako coś wielkiego, bez zjazdu w codzienność. Zmienia szkołę, znika.
Z materialną pomocą wujostwa (wuj Grzesia jest wziętym lekarzem) Grześ podejmuje studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, początkowo na fizyce, potem otwiera drugi kierunek. Pojawia się Monika, kuzynka starsza o rok, studiująca w Niemczech. Jej relacje z Grzesiem zmieniają się od lekceważących do pełnych sympatii. Grześ doskonale bawi się seksem, ze swoją dziewczyną Anną, kręcą m. in. filmik pornograficzny. Jego credo na życie wyznacza pewien wykład i pewna lektura („Płeć i charakter” Ottona Weiningera. Dzieło skrajnie antyfeministyczne). Na obu kierunkach pisze doskonałe prace magisterskie (z pewnych formalizmów matematyki nieliniowej mających zastosowanie w badaniach mózgu i wtórnie umysłu) i uczelnia wysyła go do Drezna, gdzie w Instytucie Maxa Plancka zaczyna pisać doktorat.
Wystylizowany na Żyda prowokacyjnie pozdrawia faszystowskim gestem demonstrację niemieckich nacjonalistów. Wybucha bijatyka, policja zamyka go do aresztu, skąd wyciąga go Monika. Staje się sławny w instytucie, wyrywa docentowi Weseringowi dziewczynę. Sally jest Kanadyjką, a oni oboje są dość rozpustni i ekscentryczni. Grześ mówi nawet, że pornograficzni. W celu wyłudzenia dotacji na mieszkanie idzie do dyrektora Plancka. W przedziwnej rozmowie, w której obaj co chwila powtarzają, że współcześnie wszystko jest możliwe, Grzegorz sugeruje, że być może jest w ciąży. Dotację dostaje. Grzegorz konstruuje formułę matematyczną, pozwalającą przewidywać ruchy akcji na giełdzie. Powoli i ostrożnie staje się coraz zamożniejszy. Raczej się z tym kryje.
W związku z ciążą Grzesia wzywa się do ginekologa. Idzie tam z Sally. Następują sceny groteskowe.
W międzyczasie Grześ na Plancku broni doktorat, na temat procesów kwantowych w mózgu.
Monika zdobywa bilety na recital fortepianowy Daniela Barenboima, psuje się jej samochód. Grześ kupuje Monice samochód. Sally robi awanturę o Monikę. Grześ kupuje Sally samochód. Uwagi o sztuce pianistycznej – w szczególności jak grać Beethovena.
Niespodziewana wiadomość, że mama jest chora. Rak pęcherza moczowego. Monika zabiera mamę do Berlina.
Grześ niespecjalnie się tym przejmuje i wprowadza mamę w swoje plany na życie. Mianowicie zamierza zbudować dom i w nim mieszkać z mamą i z kotem. W tym celu zdążył już nabyć sporą działkę na obrzeżach miasta i rozgląda się za architektem.
Grześ poznaje Beatę, właścicielkę biura doradztwa finansowego. Beata jest od Grzesia starsza, niemniej pozostaje piękną kobietą. Dużo cynicznych uwag o relacjach między kobietami a mężczyznami. Omawiają też transfer pieniędzy Grzesia z Niemiec.
Grześ wraca do Drezna, zawiesza swoje projekty naukowe. Na razie zamierza skupić się na chorobie mamy i budowie domu.
Smakując kolejną powieść Jerzego Alskiego (Krzysztofa Ansilewskiego), warto wskazać na istnienie dwóch konstytuujących jej strukturę poziomów. Ów pierwszy tworzy to, co w elementarnej teorii literatury przyjęto nazywać światem przedstawionym. Chodzi oczywiście o fabułę i bohaterów. Od pierwszych stron czytelnika uderza przeogromna feeria różnorodnych, bardzo często zawikłanych, skłaniających do wielorakich interpretacji zdarzeń. Główny bohater, Grześ, jest wybitnie matematycznie uzdolnionym człowiekiem, który dzięki swojemu talentowi przezwyciężył wszelkie wyniesione z dzieciństwa ograniczenia. Przede wszystkim obronił doktorat w Instytucie Maxa Plancka, dodatkowo dzięki opracowanej formule matematycznej potrafił przewidywać zachowanie giełdy i zaczął się bogacić (bogaty naukowiec w polskiej kulturze jest ciągle zjawiskiem bardzo incydentalnym!), a w końcu nawet jeździć Lamborghini. Z nieposkromioną fantazją realizuje się również w związkach z pięknymi kobietami (czasami nawet z dwiema jednocześnie!), ale potrafi być także opiekuńczym synem swojej matki. Jest jednakże Polakiem ‒ swobodnie funkcjonując w zachodnim świecie naukowym, finansowym i towarzyskim, przezwycięża wpisane w naszą narodową kulturę kompleksy wobec tak zwanego wielkiego świata. Z drugiej jednak strony odnoszę wrażenie, że łatwiej akceptujemy tego rodzaju historie wtedy, kiedy czytamy o nich w amerykańskich powieściach lub oglądamy w amerykańskich filmach. Być może dlatego Alski wzbogaca swoją narrację o ów sygnalizowany drugi poziom refleksji. Warto pamiętać, że podobnie postąpił swego czasu nawet Bolesław Prus, któremu nie wystarczyło, że Wokulski dzięki swojej przemyślności stał się bogaty, ale dodatkowo doświadczył swojego bohatera pragnieniem uprawiania nauki. Było to coś, co jeszcze bardziej niż niespełniona miłość do arystokratki nie mieściło się w mieszczańskim etosie ówczesnego polskiego społeczeństwa. Zjawisko to ‒ ta szczególna niechęć do sukcesu ‒ wydaje się pokutować w polskiej literaturze do dziś.
Chcąc dookreślić fenomen tego drugiego poziomu powieściowego uniwersum, wypada wspomnieć o próbie budowania przez Grzesia metafizycznych podstaw własnej seksualności. Dlatego Alski z intelektualną gracją sięga do słynnego dzieła Otto Weiningera (1880-1903) Płeć i charakter i wchodzi w śmiały, erudycyjnie prowokacyjny dyskurs z dorobkiem współczesnego feminizmu. U Weiningera warto również szukać źródeł pewnego rodzaju prowokacyjnych gier, które z podskórnym, europejskim antysemityzmem prowadzi stylizujący się na Żyda Grześ. W sposób niejako naturalny pojawia się także zagadnienie odpowiedzialności kultury europejskiej za wychowanie niemieckich inicjatorów Holocaustu. Grześ w końcu pracuje też nad cudownym wynalazkiem zapobiegającym napadom padaczkowym, które uniemożliwiają jego wybrance (Miriam) czerpanie radości z seksualnych przeżyć. Ten wątek technicznego wsparcia ludzkiego organizmu wpisuje się w niesłychanie obecnie intelektualnie modną dyskusję na temat trans i posthumanizmu. Warto też pamiętać, że w tradycji literatury polskiej kwestię technicznego przekonstruowania człowieka podejmowali m.in. Tadeusz Miciński i Bruno Schulz. Dodatkowym ornamentem tekstu Alskiego jest utkanie go intrygującymi rozważaniami na temat wartości europejskiej muzyki i sztuki.
Czy te dwa poziomy powieści nie są ze sobą sprzeczne? Absolutnie nie! Przywołując słynnego Matrixia, można powiedzieć, że powierzchnia utworu dostępna jest wszystkim, a jej głębia ma charakter ezoteryczny.
Prof. UAM dr hab. Artur Jocz
Informacja dotycząca wprowadzenia produktu do obrotu:
Ten produkt został wprowadzony na rynek przed 13 grudnia 2024 r. zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami (Dyrektywą o ogólnym bezpieczeństwie produktów). W związku z tym może on być nadal sprzedawany bez konieczności dostosowania do nowych wymogów wynikających z Rozporządzenia o Ogólnym Bezpieczeństwie Produktów (GPSR). Produkt zachowuje pełną legalność w obrocie, a jego jakość i bezpieczeństwo pozostają zgodne z obowiązującymi wcześniej standardami.
Information regarding product placement on the market:
This product was placed on the market before December 13, 2024, in accordance with the applicable regulations at the time (the General Product Safety Directive). As a result, it can continue to be sold without needing to meet the new requirements introduced by the General Product Safety Regulation (GPSR). The product remains fully compliant with all previously valid legal standards, ensuring its continued quality and safety.
Szybka wysyłka
