Niepoważne wierszyki są trzecią częścią cyklu wierszyków utrwalających wymowę i zapis polskich głosek. Powstały one na potrzeby ćwiczeń wymowy oraz zapisu (profilaktyki i terapii) głosek dentalizowanych, sprawiających dzieciom najwięcej trudności. Zostały one przyjęte bardzo dobrze przez dzieci, ponieważ są bliskie ich wyobraźni. Korzystają też ze skarbca współczesnej wiedzy logopedycznej, udostępniając ją dziecku w sposób możliwie najbardziej przystępny. Wyróżnia je czystość fonetyczna, czyli taki dobór materiału, który pozwala dziecku skupić się na ćwiczonej głosce, bez zmagania się z kilkoma trudnymi głoskami jednocześnie.
Z tego względu nadają się do ćwiczeń od pierwszego zetknięcia z głoską. Autorka rekomenduje wykorzystanie również pierwszych dwóch części cyklu, zgodnie bowiem z nowymi odkryciami w dziedzinie czytania dziecko powinno od początku mieć kontakt ze wszystkimi literami alfabetu. Wierszyki z powodzeniem można wykorzystywać dla dzieci dwujęzycznych, w wierszach zawarto bowiem wszystkie pozycje głoski (na początku, w środku i na końcu wyrazu przy głoskach bezdźwięcznych) i wszystkie możliwości jej zapisu. Wierszyki te wzbogacają również słownictwo.
Wskazówki logopedyczne:
• Wierszyki są uporządkowane zgodnie z metodyką postępowania logopedycznego. W ramach profilaktyki Nieśmiałe
wierszyki można zacząć przerabiać od 2.–3. roku życia, Niesmutne – od 4., a Niepoważne od 5.–6. roku życia. Czytanie i zapis głosek można ćwiczyć w początkowych latach nauki szkolnej. Duża ilość zgromadzonego materiału służy utrwaleniu poprawnej wymowy, czytania i pisania bez nużenia dziecka żmudnymi powtórzeniami.
• Przy czytaniu należy pamiętać o zasadzie bezdźwięcznej realizacji liter oznaczających głoski dźwięczne na końcu wyrazu i obok spółgłoski bezdźwięcznej, np. słowa „weź, siedź, kóz, jedz, jeż, brydż, trzy” czytamy: „weś, śeć, kus, jec, jesz, brycz, tszy”. Z kolei litery s, z, c, dz przed literą i czytamy jako [ś], [ź], [ć], [dź], np. czytamy „śikawka, źima, ćicho, dźik”. Jako literę przyjmuje się zapis głoski (w tym trójznak dzi).
• Zapis głoski podany w spisie wierszy jest podstawowy. Te litery dobrze jest ćwiczyć, posługując się „obrazkowymi głoskami” zamieszczonymi na końcu książki. Równocześnie należy poprosić dziecko o pokolorowanie pustych w środku liter według wzoru ze str. 11. Im więcej różnych zapisów głoski, tym trudniejsza jest ona pod względem ortograficznym.
• Pod względem wymowy Nieśmiałe wierszyki są najłatwiejsze, a zapisu – najtrudniejsze.
• Głoska [t uśmiechnięte] jest właściwie zbiorem głosek przechodzących elastycznie od głoski [t] do [c].
• W wierszach Jaś i Ciach i w wierszach wprowadzających nową głoskę dziecko czyta sam refren.
We wstępie Niepoważnych wierszyków wyrażam serdeczne podziękowania moim przewodnikom po świecie wiedzy logopedycznej: prof. Bronisławowi Rocławskiemu, pani Joannie Trzaskalik i pani Katarzynie Węsierskiej.
Autorka