Piąta strona świata Nowa literatura niemiecka

„Piąta strona świata. Nowa literatura niemiecka” to prezentacja fragmentów prozy pięciu współczesnych niemieckich pisarzy, których twórczość sytuuje się na przecięciu kultur. Shida Bazyar opisuje doświadczenia irańskiej rewolucji, Ulrike Draesner – chaotyczną wędrówkę ludów tuż po drugiej wojnie światowej, Matthias Nawrat – polsko-niemieckie pogranicze, Deniz Utlu – życie osiadłej w Niemczech tureckiej rodziny, Antje Rávic Strubel – intymne relacje bohaterów zanurzonych w anglojęzycznym mikrokosmosie. Wraz z pisarzami odwiedzamy więc cztery strony świata, by ostatecznie zwrócić się ku tej najważniejszej, niematerialnej piątej stronie, która łączy w sobie wszystkie poprzednie – ku literaturze.

Wszyscy autorzy tomu reprezentują różne pokolenia i różne stylistyki, wszyscy jednak na swój indywidualny sposób mierzą się z wyzwaniem wielokulturowości i wielojęzyczności, o czym piszą również w esejach specjalnie przygotowanych na potrzeby tego zbioru. Oprócz powieści Matthiasa Nawrata „Wszystkie śmierci dziadka Jurka” ich twórczość nigdy nie była tłumaczona na język polski. Jest to więc również ich polski debiut.

Antologia „Piąta strona świata. Nowa literatura niemiecka” doskonale odzwierciedla drogę, jaką przeszły Niemcy od Monachium 1938 do Monachium 2015. Jej bohaterem jest język niemiecki, nośnik wielkiej tradycji, zraniony faszyzmem, który dziś wchłania w siebie „Multi Kulti Deutsch”, „denglish” i poliglotyczną poetykę nawarstwiających się kultur. Nie przynależność etniczna i nie geografia decydują o tożsamości narodowej współczesnych Niemców, lecz wybór wspólnego języka. Co więcej, wybór ten to nie asymilacja, lecz narzędzie walki rozjuszonych i kontestacja korekt, które „swoi” chcą wprowadzić do spojrzenia na świat „innych”. To dzięki temu młoda literatura niemiecka „odwraca się ku nieśmiertelności” i staje się fascynującą próbą poszukiwania języka uniwersalnego.

Krzysztof Czyżewski