Przekreśl, wytnij, zaszyj Siedemnastowieczny cenzor – studium przypadku

Czy badając zapiski umieszczone w książkach, można nakreślić portret psychologiczny czytelnika? A jeśli mowa o drukach wydanych przed kilkuset laty, których użytkownik żył na początku XVII wieku? Gdy dysponujemy bogatym materiałem, na który składa się ponad sześćset książek z różnorodnymi notatkami tej jednej osoby, rośnie pokusa przedarcia się przez barierę czasu i wtargnięcia do mentalnej i emocjonalnej rzeczywistości adnotatora. Niniejsza rozprawa stanowi próbę rozpoznania osobowości (w granicach pewnych konwencji kulturowych) na podstawie niestandardowych świadectw – śladów cenzury, marginaliów i innych książkowych adnotacji.


Książka jest pod wieloma względami dokonaniem na gruncie polskim pionierskim, choć uwzględniającym i wykorzystującym dorobek polskich i zagranicznych poprzedników autorki; pod względem metodologicznym wzorcowym, mogącym służyć kolejnym badaczom jako źródło inspiracji i swoisty materiał instruktażowy w badaniach nad tak specyficznymi źródłami, jak utrwalone w dawnych książkach materialne ślady ich lektury. Autorka przekonująco dowiodła, że dostarczają one bezcennych informacji nie tylko historykom książki czy bibliotekarzom, ale także historykom czytelnictwa, literatury, idei czy po prostu kultury epok dawnych. (z recenzji prof. Wiesława Pawlaka)


Co ważniejsze, praca ta pokazuje też, że książka to nie tylko materialnie istniejący przedmiot, ale i narzędzie rozprzestrzeniania idei, wiedzy i przekonań, kształtowania umysłów i sumień. Badanie dawnych książek to zaś szukanie odpowiedzi na pytania o to, kim byli ich dawni czytelnicy, w co wierzyli, czego się bali, czego pragnęli. Są to wszystko pytania o fundamenty współczesnej cywilizacji. (z opinii prof. Justyny Kiliańczyk-Zięby)

Izabela Wiencek-Sielska, absolwentka Instytutu Filologii Klasycznej UW, kieruje Gabinetem Starych Druków Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Zajmuje się opracowaniem bibliograficznym i proweniencyjnym książki dawnej (XV–XVIII wiek), ze szczególnym uwzględnieniem indywidualnych cech egzemplarzy, w tym wszelkich dowodów zainteresowania lekturą, pozostawionych w książkach przez dawnych czytelników. Koordynuje prowadzone przez GSD BUW interdyscyplinarne zajęcia i warsztaty na temat dawnej książki, prowadzone z wykorzystaniem oryginalnych obiektów; współtworzy tematyczne pokazy dawnej książki organizowane w BUW od kilkunastu lat podczas Nocy Muzeów. Stypendystka Fundacji Lanckorońskich, autorka artykułów naukowych i popularyzatorskich.