Stanisław Orzechowski, podobnie jak Erazm z Rotterdamu, reprezentował tak bardzo ceniony w dobie odrodzenia gatunek wirtuoza, ale nie tylko. Stanowił on też zapowiedź nowego człowieka – obywatela nowożytnej Europy, jednostki, która ponad wpływowe stanowiska w najpotężniejszych instytucjach (Kościele i państwie) przedkłada osobistą wolność i swobodę działania. Bezkompromisowa postawa twórcza propagowana przez elity odrodzenia jawiła się jako sposób życia dostępny jedynie dla ludzi-herosów. Niepohamowana podmiotowość miała jednak wysoką cenę: niezrozumienie, smutek, gorycz i przeraźliwe uczucie osamotnienia, dlatego należy dzisiaj uobecniać owych herosów w zbiorowej pamięci.

Prof. M. Flis