"Kolejną pozycję z serii wydawniczej „Literatura i Pamięć” napisała dla nas dr hab. Iwona E. Rusek, literaturoznawczyni, dramatopisarka, wykładowczyni akademicka z Uniwersytetu w Białymstoku. W książce Stanisław Wyspiański. Mit – Tradycja – Historia badaczka analizuje trzy dramaty: Wesele, Warszawiankę i Noc listopadową.
Jak stwierdza we Wstępie autorka: to, co należy do wszystkich bez mała wspólnot oraz do każdego człowieka, wypowiada się w micie poprzez obrzęd. Tym czymś – powszechnym i jednostkowym zarazem – jest struktura zachowań oraz wzorzec wierzeń, który przekazywany z pokolenia na pokolenie, wrasta w mentalne ciało wspólnoty, organizuje jej przestrzeń wyobrażeniową i – co istotne – wyznacza jej wszystkie wartości, a trwaniu nadaje sens. Z tego względu tradycja nie jest martwym zestawem gestów powtarzanych zgodnie z regułami świętego czasu, gdyż dzięki niej manifestuje swoją obecność strona metafizyczna egzystencji ludzkiej, bez której niemożliwy jest rozwój życia, nawet na poziomie fizycznym. W tekstach Wyspiańskiego obrzęd i związana z nim tradycja stają się medium (dla) historii.
Książka, którą oddajemy Państwu do rąk, stanowi oryginalną propozycję, w której dramaty takie jak Wesele, Warszawianka i Noc listopadowa, przebadane z mityczno-obrzędowej i symbolicznej perspektywy, ukazuję istotę pisarstwa Wyspiańskiego. Wyznacza ją duchowa perspektywa, która umożliwia prawdziwe życie i prawdziwą twórczość, ale też stawia najważniejsze dla każdego człowieka pytanie, które brzmi: czy jesteś wolny?
"