Świadomość religijna i więź kościelna

Leszka Kołakowskiego zawsze pasjonował problem Boga i religii – niniejsza książka jest nie tylko wyrazem tej pasji, ale efektem systematycznego przedzierania się przez tę problematykę przez siedem lat, jedynym bodaj systematycznym ujęciem przez Profesora dziejów i spraw religii. Autor nie byłby sobą, gdyby obok perspektywy historycznej i filozoficznej nie nadał swemu wykładowi charakteru osobistego. Sympatie i antypatie, a często wręcz irytacje, widać tu jak na dłoni, dlatego czytelnik czuje się, jakby uczestniczył w burzliwej dyspucie o sensie i historii chrześcijaństwa, a nie tylko poznawał kolejne fakty. Kołakowskiego interesuje bowiem istota religijności i mechanizmy prowadzące do powstawania świadomości religijnej – obok, na powierzchni albo w samym centrum świadomości filozofującej. Dyskursy religijne nie działają bowiem w próżni, lecz w świecie wypełnionym wieloma innymi typami refleksji. Książka zdaje sprawę z tej złożoności, odnosząc też sferę myślenia do sfery społecznej i historycznej, czyli do instytucji religijnych, badając potrzebę tych instytucji oraz ich rozwój. Wywód wzbogacają cytaty do tekstów źródłowych, anegdoty i jasny, a przy tym barwny styl Leszka Kołakowksiego.