System Prawa Karnego Procesowego Tom X. Postępowanie przygotowawcze

System Prawa Karnego Procesowego to wielotomowe (w założeniu XVIII tomów) wydawnictwo opracowane pod redakcją merytoryczną Piotra Hofmańskiego. Jest to jedyne na rynku tak aktualne, obszerne i kompleksowe omówienie całego systemu instytucji polskiego prawa karnego procesowego. System stanowi fundamentalne teoretyczne opracowanie problemów tej dziedziny prawa z uwzględnieniem wszystkich perspektyw patrzenia na poszczególne instytucje procedury karnej. Opracowanie o charakterze systemowym jest czymś więcej niż komentarz, podręcznik czy encyklopedia. Może bowiem służyć jako źródło szczegółowej wiedzy o danej gałęzi prawa, może być wykorzystane jako pomoc w rozwiązaniu konkretnego problemu interpretacyjnego, który pojawia się w praktyce stosowania prawa.

Sukcesem niemającym dotąd precedensu jest skupienie wokół idei powstania Systemu Prawa Karnego Procesowego wszystkich bez wyjątku ośrodków uniwersyteckich zajmujących się postępowaniem karnym, a ponadto wielu światłych praktyków: sędziów Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, adwokatów, członków Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego. Każdy ośrodek koordynuje prace nad jednym przynajmniej tomem Systemu, a jego redakcję obejmuje ktoś z tego ośrodka. To dzięki temu będzie on - niezależnie od innych wskazywanych już walorów - obrazować stan wiedzy i nauki polskiego prawa karnego procesowego.

Tom X Systemu Prawa Karnego Procesowego jest poświęcony postępowaniu przygotowawczemu, które jest ważnym stadium polskiego procesu karnego, spełniającym funkcje: przygotowawczą, profilaktyczną i akcesoryjną. Postępowanie jurysdykcyjne w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego musi być poprzedzone jedną z form postępowania przygotowawczego: śledztwem lub dochodzeniem. Wprawdzie rozprawa główna ma przewagę nad postępowaniem przygotowawczym, gdyż na niej zapada rozstrzygnięcie o odpowiedzialności oskarżonego za zarzucany mu czyn, lecz postępowanie przygotowawcze w znacznym stopniu wpływa na dalszy bieg procesu, w tym także na jego wynik. Świadczy o tym m.in. jeden z celów stawianych postępowaniu przygotowawczemu, jakim jest zebranie, utrwalenie i zabezpieczenie dowodów dla sądu.

Najdalej idące uzależnienie postępowania jurysdykcyjnego od postępowania przygotowawczego wprowadziła nowelizacja z 29 marca 2007 r., która przyjęła, że celem postępowania przygotowawczego jest zebranie, zabezpieczenie i utrwalenie dowodów dla sądu tak, aby rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło na pierwszej rozprawie głównej (art. 297 § 1 pkt 5 k.p.k.). Z kolei odwrotny skutek miała zmiana tego celu nowelizacją z 27 września 2013 r., którym było zebranie, zabezpieczenie i utrwalenie dowodów w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zasadności wniesienia aktu oskarżenia albo innego zakończenia postępowania, jak również do przedstawienia wniosku o dopuszczenie tych dowodów i przeprowadzenie ich przed sądem (art. 297 § 1 pkt 5 k.p.k.). Zmiana ta była związana z istotnym przemodelowaniem rozprawy głównej i nadaniem jej w większym stopniu charakteru kontradyktoryjnego. Jednakże ustawą z 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw powrócono w tym zakresie do pierwotnej wersji tego celu. Jest nim zebranie, zabezpieczenie i w niezbędnym zakresie utrwalenie dowodów dla sądu.

W publikacji został podsumowany cały dorobek zarówno polskiej doktryny procesu karnego, jak i orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz sądów apelacyjnych. Całość rozważań jest ujęta w dziewięciu rozdziałach, a kryteriami ich wyodrębnienia są etap postępowania przygotowawczego albo określone instytucje karnoprocesowe. Objemuje zagadnienia od genezy i celów postępowania prezygotowawczego aż po wniesienie aktu oskarżenia.