Archeolodzy, historycy, antropolodzy badają artefakty, czyli zabytki będące wytworami rąk człowieka. O jednych można wiele powiedzieć, inne skrywają frapujące tajemnice. Są też znaleziska zdecydowanie nie pasujące do ustalonego przez naukę obrazu dziejów. Wydają się albo znacznie wyprzedzać epokę, w której je wykonano, albo też cel ich powstania jest zagadką. Bywa, że łączy je coś z pradawnymi mitami i legendami. Stanowią intelektualne wyzwanie – prowokują tak uczonych, jak miłośników tajemnic świata do formułowania zaskakujących hipotez.

Tadeusz Oszubski opisuje niezwykłe odkrycia archeologiczne i antropologiczne ostatnich lat. Przedstawia związane z nimi teorie naukowe, często sprzeczne, lecz z dziennikarskim obiektywizmem nie opowiada się po żadnej ze stron. Stawia jednak pytania, na które odpowiedzi mogą mieć kluczowe znaczenie dla zrozumienia historii ludzkości.