Najbardziej dramatycznym skutkiem uzależnienia pozostaje zawsze wybór przez człowieka dobrowolnego zniewolenia, łatwe i bezsensowne zamienienie siły swej wolności w niemoc działania twórczego, budującego siebie i najbliższe środowisko. Zniewolony człowiek sam bowiem staje się problemem dla innych, bardziej potrzebuje pomocy i opieki niż może ją oferować.