W barwach 9 Pułku Ułanów Małopolskich

Rotmistrz Edward Ksyk (1898-1993) reprezentował typ oficera liniowego, solidnego rzemieślnika pola walki, dobrego szkoleniowca, troszczącego się o konie i ludzi, bo taka kolejność obowiązywała w kawalerii. Był to typ dowódcy, który skrupulatnie wykona postawione przed nim zadanie. To byli najlepsi dowódcy szwadronów w kawalerii polskiej. Przy nich wzrastali bardzo dobrzy dowódcy plutonów, spod ich ręki wychodzili najlepsi podoficerowie, szeregowcy ufali im. Trzymali twardo swe szwadrony, a ich żołnierze gotowi byli wykonać każde zadanie. Dlatego nie może dziwić, że spośród trzech Krzyży Srebrnych Orderu Wojennego Virtuti Militari przyznanych oficerom 9. Pułku Ułanów Małopolskich za kampanię 1939 r., jednym z nich został odznaczony właśnie ten oficer.

Z przyjemnością przyjąłem propozycję naukowego opracowania wspomnień rtm. Edwarda Ksyka. Są to wspomnienia nietypowe. Napisane w nieciekawych czasach, w trudnych dla tego oficera okresie życia, nie były pisane z myślą o ich upowszechnieniu. Dlatego, pomimo subiektywizmu cechującego tę formę źródła historycznego, są one bardzo prawdziwe. Ich autor ukazuje swoją służbę taką, jaką ona była, nie wstydząc się swych omyłek, życiowych rozterek, wahań stanowiących nieodłączną część dowódców.

Wspomnienia obejmują okres od 22 maja 1920 r. do 29 września 1939r. Zawiera się w nich panorama polskich losów pierwszej połowy XX wieku. Autor zaciągnął się jako ochotnik do 3. Pułku Strzelców Konnych w Dębicy, który z czasem otrzymał nazwę 9. Pułku Ułanów Małopolskich, wziął czynny udział w operacji Wojska Polskiego na Ukrainie w wojnie z bolszewicką Rosją, w czasie walk został ranny. Rotmistrz Edward Ksyk niezwykle plastycznie opisał również przebieg kampani 1939 r. Książka autorstwa Edwarda Ksyka jest unikatowym świadectwem polskiego patrioty – świadectwem, którego żaden miłośnik historii ojczystej nie powinien pominąć.

ppłk dr Juliusz S. Tym