W poszukiwaniu źródeł i uwarunkowań ludzkiego altruizmu

Dość powszechne jest wyjaśnianie altruizmu własnymi interesami. Badania zapoczątkowane na Uniwersytecie Warszawskim przez Janusza Reykowskiego uświadomiły wagę zróżnicowania „interesów" podmiotu: od oczekiwań doraźnych, poprzez oczekiwanie nagrody po śmierci, po wewnętrzną satysfakcję. Anna Szuster (badaczka trzeciej w tym nurcie generacji) przyjmuje za Jerzym Karyłowskim, że oczekiwanie jakiejkolwiek nagrody dla siebie (zewnętrznej czy wewnętrznej) nie jest warunkiem koniecznym altruizmu.

Wieloletnie badania Anny Szuster dotyczyły nie tyle altruistycznych motywacji, ile zdolności dostrzegania stanów i potrzeb innych ludzi. Były to badania eksperymentalne. Chodziło o rejestrowanie przejawów funkcjonowania, których uchwycenie nie jest możliwe w sytuacjach naturalnych. To ekologiczne ograniczenie kompensowała Badaczka stawiając przed uczestnikami zadania wymagające rzeczywistego wykazania się wnikliwością w stosunku do innych. W efekcie, pomysłowe eksperymenty Anny Szuster przyniosły wiele nowej i wartościowej wiedzy. A zważywszy, że ludzkie działania prospołeczne stanowią znacznie rzadziej przedmiot badań psychologicznych niż działania destruktywne, należy zaliczyć dokonania Anny Szuster do wysoce oryginalnych i ważnych.

Maria Jarymowicz