Dzieje miast praskich do początku XV wieku

Chociaż badania związków Czech i Polski, a także dziejów naszych południowych sąsiadów, mają pradawną metrykę, w Polsce nie należą do najintensywniejszych. Kilka wybitnych wyjątków jedynie potwierdza tę regułę. Trudno bowiem uznać, że badania nad średniowiecznymi Czechami przeżywają rozkwit. Brakuje choćby nowej syntezy dziejów Czech, która miała ukazać się w zasłużonej serii Ossolineum. Ta sama uwaga dotyczy Pragi. Znajomość dziejów tej metropolii w Polsce jest odwrotnie proporcjonalna do zainteresowania i sympatii, jaką nie tylko historycy, ale i polscy turyści darzą stolicę Czech. Dwie historie Pragi wydane w Polsce (autorstwa czeskich historyków – Josefa Janačka i Karela Krejčiego) nie mają charakteru wnikliwych prac naukowych, mimo kompetencji zwłaszcza tego pierwszego uczonego. Uwzględnianie Pragi w badaniach porównawczych (np. Jerzego Piekalskiego) przybliża jej dzieje. Jednak w historiografii polskiej brakowało do tej pory profesjonalnej historii tego bardzo ważnego i zarazem pięknego miasta.

Książka profesora Mateusza Golińskiego, wybitnego znawcy dziejów miast i mieszczaństwa Europy Środkowej, wypełnia tę dotkliwą lukę. Autor napisał historię Pragi od jej zarania do początków XV wieku, gdy część niemieckiego mieszczaństwa zaczęła emigrować z tego miasta do Niemiec. Książka łączy elementy syntezy (...) z monografią. Rys ogólny i chronologicznie prowadzona narracja zostały podzielone problemowo, i to na wiele zagadnień. Autor nierzadko omawia szczegółowo ważne i sporne kwestie, odnośnie do których wyraża własne stanowisko. Widocznym dążeniem Golińskiego jest próba jak najpełniejszego ujęcia dziejów Pragi. Stąd mnogość zagadnień omówionych w książce. Autor położył nacisk na podział przestrzenno-prawny miasta. Praga, podobnie jak wiele dużych ośrodków w średniowieczu, składała się z kilku jednostek przestrzennych – odrębnych pod względem prawnym. Ten podział stał się podstawą konstrukcji książki.

Z recenzji dr. hab. Grzegorza Myśliwskiego