Zawichost to ośrodek, który zgodnie z późnośredniowieczną tradycją, odnotowaną przez Jana Długosza, uznawano za czołowy na Sandomierszczyźnie - caput terrae Sandomiriensis. W historiografii powraca myśl, iż tu właśnie należy szukać zalążków struktury politycznej i kościelnej, która stanic się później podstawą tożsamości ziemi sandomierskiej.

W badaniach nad początkami i rozwojem Zawichostu, zainicjowanych i prowadzonych od lat 50. XX w. przez Instytut Historii Kultury Materialnej PAN, kontynuowanych w latach 1994-1999 jako prace Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, w sposób niezwykle sugestywny zaistniało harmonijne, efektywne współdziałanie między badaczami reprezentującymi różne specjalności. Udało się przy tym skłonić do współpracy wybitnych specjalistów, nie tylko archeologów i historyków, ale również geologów i geomorfologów czwartorzędu, geofizyków, antropologów, historyków architektury. Kluczową rolę w badaniach odegrały wyniki prac wyko paliskowych, które, przynosząc wiele niezwykłych odkryć, umożliwiły weryfikację wcześniejszych ustaleń.

Efektem wieloletnich prac jest tom Zawichost we wczesnym średniowieczu - monografia prezentująca stan badań ośrodka zawichojskiego wraz z obecną ich aktualizacją.