Akcja powieści dzieje się w czasach późnego średniowiecza. Według słów autora, jest to obraz piętnastowiecznego Paryża i całego piętnastego wieku przez pryzmat tego miasta. Fabułą powieście jest wątek miłosny archidiakona Klaudiusza Frollo i pięknej Cyganki Esmeraldy. Bohaterem powieści jest Quasimodo - król karnawału roku 1482 i zabójca w afekcie swojego opiekuna Klaudiusza Frollo, uosobienie brzydoty i dobroci serca. Katedra Najświętszej Marii Panny w Paryżu (fr. Notre-Dame de Paris) – powieść Wiktora Hugo znana w Polsce również pod tytułem Dzwonnik z Notre-Dame, osadzona w czasach późnego średniowiecza. Według słów samego autora, jest to „obraz piętnastowiecznego Paryża i całego piętnastego wieku przez pryzmat tego miasta”[1]. Osią powieści jest wątek miłosny archidiakona Klaudiusza Frollo do pięknej Cyganki Esmeraldy. Powieść wydana w 1831 roku porusza nietypowe jak na tamte czasy problemy zgubnego pożądania i tolerancji. W powieści nie ma nic białego ani czarnego, są tylko odcienie szarości. Nie ma też tu jednoznacznie złej postaci, a nawet okrutne czyny Frolla można zrozumieć i budzi on współczucie, a nawet sympatię czytelnika. Utwór umieszczony został w index librorum prohibitorum dekretem z 1834 roku.[2]. Powieść została napisana pod wpływem odnalezienia przez autora greckiego napisu „??????” („Przeznaczenie”) na ścianie Katedry Notre-Dame. W 1844 roku powstał balet pt. Esmeralda oparty na motywach powieści. W 1996 roku na podstawie powieści wytwórnia Walta Disneya zrealizowała film animowany pt. Dzwonnik z Notre Dame. Dwa lata później odbyła się paryska premiera musicalu Notre-Dame de Paris z Garou w roli Quasimodo. Pierwszy polski przekład autorstwa Józefa Tokarzewicza pt. Katedra Najświętszéj Panny Paryzkiéj (Notre-Dame-de-Paris) został wydany w roku 1876.