W analizach procesu przemian ustrojowych w Polsce badacze przywiązują szczególne znaczenie do transformacji gospodarki. [...] Na ogół w refleksji publicystycznej akceptację dla demokracji i rozwój demokratycznego państwa uzależnia się od rozwoju gospodarczego i polepszenia sytuacji bytowej ludzi: im lepsza, tym większe poparcie dla demokracji.

Nasze badanie przyjmuje nieco inną hipotezę, przypisując pierwszoplanową rolę w stanowieniu nowego ładu gospodarczego zjawiskom politycznym i politycznej świadomości. Decyzje polityczne miały też podstawowe znaczenie dla zmiany reguł makroekonomicznych, dla ustanowienia nowego systemu gospodarczego. Polityczny był też wybór sposobu wprowadzania nowych reguł ekonomicznych. W szeroko rozumianej perspektywie politycznej decyzje makroekonomiczne były i są oceniane przez ogół obywateli. Mają też one w węższym sensie znaczenie polityczne dla reformatorów, decydujących się na takie a nie inne rozwiązania.

Jednakże trzeba zarazem przyznać, że aktywność gospodarcza jako reakcja na zmianę ustrojową to niezwykle ważny element samego procesu przemian. Dlatego też postanowiliśmy sprawdzić, w jaki sposób przełom ustrojowy przejawił się w działalności gospodarczej mieszkańców badanych przez nas miast. Przełom polegał przecież również na tym, że oto niemal z dnia na dzień znikły biurokratyczne (a przecież także o charakterze politycznym!) bariery w podejmowaniu działalności gospodarczej. Zwłaszcza pierwszy okres przemian oznaczał w praktyce minimalne i niczym nie ograniczane możliwości podejmowania działalności gospodarczej. Jak więc wykorzystali ten fakt mieszkańcy Mławy i Szczecinka?