Psychologia mediów i komunikowania Wprowadzenie

Książka stanowi kompendium podstawowej wiedzy związanej z psychologią mediów. Przedstawia jej umiejscowienie na tle innych subdyscyplin psychologii oraz filmoznawstwa, medioznawstwa i komunikologii (nauki o mediach i komunikowaniu), genezę powstania, zakres i przedmiot zainteresowań, jak również wykorzystywane metody badawcze. To czyni z psychologii mediów dyscyplinę hybrydyczną, która obejmuje cztery sfery: metodologię (M), etykę (E), teorię (T) i aplikację (w sumie: META); pretenduje ona do roli psychologii zintegrowanej, która w ramach spójnego systemu teoretycznego łączy wiedzę z wymienionych powyżej dyscyplin i subdyscyplin. Ów hybrydyczny charakter powoduje, że zagadnienia psychologiczne są prezentowane w ramie medialnej i na odwrót, po to, by w pełni pokazać specyfikę tej relatywnie nowej subdyscypliny psychologii. Zamieszczone w każdym rozdziale przypisy dolne oraz tzw. literatura rozszerzająca są adresowane do Czytelników, którzy mieliby ochotę pogłębić przedstawioną w książce wiedzę źródłową. Podręcznik bowiem ze swej natury narzuca autorowi pewne ograniczenia związane z możliwie syntetycznym i uproszczonym sposobem prezentowania opisywanych zagadnień, ale powinien oferować wskazówki do indywidualnych poszukiwań, zorientowanych na określone zainteresowania.
Osobne miejsce zajmuje w monografii problematyka stosowanej psychologii mediów, zwłaszcza w odniesieniu do edukacji medialnej, profilaktyki oraz terapii uzależnień medialnych, zwanych również patologicznym użytkowaniem mediów. W ten sposób pokazuję, że media mogą być wykorzystane pozytywnie (sprzyjają życiu i rozwojowi człowieka) lub negatywnie [gdy są źródłem zaburzeń tego rozwoju oraz prowadzą do zachowań nałogowych i ryzykownych – (auto)destrukcyjnych form aktywności].
Dynamiczny przyrost badań wpisanych w psychologię mediów wiąże się z ekspansywnym rozkwitem cywilizacji medialnej, która stanowi podstawowy kontekst życia i zachowania współczesnego człowieka. Jego rozwój ontogenetyczny (osobniczy, indywidualny) oraz większość kluczowych form aktywności są w coraz większym stopniu połączone z mediami tradycyjnymi i interaktywnymi, wirtualnymi środowiskami społecznymi, e-usługami oraz nowymi formami edukacji, rozrywki i komunikacji, które realizowane są online. Stąd też, obok kompetencji językowych, komunikacyjnych, kulturowych i społecznych, coraz większą rolę odgrywają kompetencje cyfrowe, związane z użytkowaniem mediów, współkreowaniem ich zawartości oraz środowisk medialnych, a także z umiejętnościami wyszukiwania i oceny wiarygodności informacji oraz wykorzystywania ich do zaspokajania indywidualnych potrzeb dotyczących codziennego życia oraz współpracy z innymi ludźmi. Brak wspomnianych kompetencji skutkuje bardzo często uleganiem różnym typom wpływu społecznego (manipulacji społecznej, psychomanipulacji czy przemocy mediów).