Świat utracony Żydzi polscy Fotografie z lat 1918-1939

Oddajemy w Państwa ręce album ukazujący świat, który po 1 września 1939 roku uległ zagładzie. Niemcy pod rządami Adolfa Hitlera rozpętując II wojnę światową skazały europejskich Żydów na niewyobrażalne cierpienia i śmierć, a wraz z ludźmi – niemal doszczętnie zniszczona została tworzona przez stulecia kultura materialna i duchowa narodu.

Przed rokiem 1939 centrum tego świata znajdowało się w Polsce, której blisko 3,5-milionowa żydowska diaspora była największą w Europie i drugą co do wielkości na świecie. W Polsce Żydzi mieszkali od stuleci. Tu kwitło ich życie religijne, rozwijała się kultura, precyzowała tożsamość i świadomość narodowa. Nierozerwalnie związani z polską historią, polskimi miastami i wsiami, stali się ich integralną częścią, niezbędną składową życia gospodarczego, a także kulturalnego i intelektualnego.

Są wśród nich ludzie zwyczajni i wybitni, zamożni i biedni. Można spojrzeć im w oczy, zajrzeć do ich mieszkań, obserwować przy pracy, zobaczyć, jak przeżywają radości i troski. Jest to obraz uchwycony na krótko przed tragedią: jego bohaterowie nie wiedzą jeszcze, że oni i świat, w którym żyją, niebawem ulegną zagładzie.

Spośród wielu tysięcy przejrzanych zdjęć, wybraliśmy kilkaset. Ich autorami są zarówno uznani, najwybitniejsi fotograficy, jak i twórcy, których nazwisk nie udało się ustalić. Zależało nam, aby opatrzone były jak najdokładniejszym opisem, i wszędzie, gdzie było to możliwe, umieszczaliśmy imiona i nazwiska bohaterów fotografii. Ważne jest, aby nie pozostali bezimienni.

Fotografie ukazują duże miasta i małe miasteczka, w których często większość mieszkańców stanowili Żydzi. W tych społecznościach, podobnie jak wśród żydowskich mieszkańców wsi i osad, przetrwały pieczołowicie pielęgnowane tradycyjne i niezmienne od wieków formy życia. Przedstawiamy również Żydów zasymilowanych, wychowanych w polskiej szkole, silnie związanych z polską historią, kulturą i językiem. Na zdjęciach pojawiają się w towarzystwie swoich nieżydowskich przyjaciół, kolegów, współpracowników. Mieszkając w Polsce i dla niej pracując, mając świadomość więzi z własnym narodem i jego losem, często żyli na granicy dwóch światów.