Analiza jednej z kluczowych idei politycznych, filozoficznych i kulturowych ostatnich stuleci, będącej przedmiotem wielu wielkich debat intelektualnych z udziałem najwybitniejszych myślicieli różnych epok. Autor ukazuje przede wszystkim koncepcje jej niemieckich twórców i propagatorów – m.in. Immanuela Kanta, Maxa Webera i Jürgena Habermasa – i rozważa wpływ, jakie wywarły one na niemiecką politykę w XIX i XX wieku.

„Mit postępowości realnego socjalizmu był możliwy tylko dzięki oddziaływaniu idei postępu. Już to pokazuje, jak przekonująca była to idea, jak wielka była — i ciągle jest — jej siła motywująca i legitymizacyjna. Komunizm dzielił ją z liberalizmem — spór między nimi dotyczył tylko tego, co znaczy prawdziwa emancypacja człowieka i jakimi środkami można ją osiągnąć”. (fragment „Wprowadzenia”)