Portret etnolożek, socjolożek i literatek z przełomu XIX i XX wieku, określanych w tytule jako „obserwatorki z wyobraźnią”, czyli kobiet, które oddawały się studiowaniu otaczającej je rzeczywistości społecznej i kulturowej, a później ją w sposób twórczy opisywały. Artykuły składające się na tę książkę spaja chęć przypomnienia postaci kobiet, bardzo często funkcjonujących w historii dyscyplin naukowych jak postaci-cienie, osoby, których praca stanowiła podstawę rozpraw i artykułów, a bywało, że i nośnych w nauce koncepcji, niepodpisanych jednak ich nazwiskiem. Znajdują się tu także teksty, które przypominają postaci uznane i cenione w świecie naukowym. Przynoszą jednak nowe nieznane dotąd wątki z ich biografii czy fakty z życia zawodowego i prywatnego.