Przygotowując niniejsze opracowanie należy zauważyć, że autor początkowo skupił całą uwagę na zagadnieniu Instytutu Badań Spraw Narodowościowych. W trakcie badań okazało się, że nie da się w pełni zaprezentować tematu w oderwaniu od Komisji Naukowych Badań Ziem Wschodnich, w której ramach Instytut mógł w pełni rozwinąć swoje możliwości, pozostające do czasu powstania Komisji jedynie w sferze niewykorzystanego nawet w części potencjału. Aby zrozumieć zasygnalizowaną zależność, autor przedstawia w opracowaniu ideologiczne tło epoki, w jakiej funkcjonowały Instytut i Komisja. Wskazuje również, jak dokonujące się przeobrażenia doktrynalne wewnątrz obozu pomajowego zmieniły podejście establishmentu do kwestii narodowościowych, co zaowocowało powołaniem do życia centralnie umocowanej instytucji pod nazwą Komisja Naukowych Badań Ziem Wschodnich. Przed Komisją postawiono zadanie zorganizowania zespołów naukowych w celu dostarczenia obiektywnych danych potrzebnych do realizacji nowych, do tej pory niespotykanych w kręgach sanacji, planów dokonania reformy stosunków na Kresach Wschodnich.

Właśnie realizacji tych wytycznych w sferze badań naukowych, prowadzonych przez Instytut Badań Spraw Narodowościowych i Komisję Naukowych Badań Ziem Wschodnich, oraz tym kwestiom, gdzie studia teoretyczne przełożyły się na praktyczne działania, poświęcona jest niniejsza książka.