To jest Amerykan? - pomyślałem. I jeszcze: To jest Żyd? Był srogo krótki. Nosił okulary i miał mikroskopijne włosie, które nigdzie nie było rozłupione, tylko leżało jemu na głowie jak Szapka. (..) Nie wydawał się ani jak ci Amerykanie, których widywałem w magazynach, ci z żółtym włosiem i muskułami, ani jak Żydzi z historycznych książek, ci całkiem bez włosia i z wystającymi kościami.

Fragment książki Wszystko jest iluminacją Jonathana Safrana Foera z przekładu Michała Kłobukowskiego.


To wyjątek z relacji, spisanej językiem zbliżonym do angielskiego przez młodego Ukraińca, Aleksandra Perkowa, z jego pierwszego spotkania z amerykańskim Żydem, Jonathanem Safranem Foerem. Sasza zostaje przewodnikiem i tłumaczem Jonathana, przybyłego na Ukrainę w poszukiwaniu kobiety, która podczas wojny uratowała życie jego dziadkowi. Wspólna podróż, z początku pełna zabawnych wydarzeń i nieporozumień, wynikających ze zderzenia kultur, sposobów życia i wzajemnych oczekiwań, zamienia się stopniowo w wędrówkę ku tytułowej iluminacji. Młodzi mężczyźni poznają prawdę o Zagładzie i głębiej pojmują tragedię ludzi, których historia zmusiła do podejmowania niemożliwych wyborów.

Opowieść Saszy – Aleksa, jak nazywa go Jonathan – przeplata się dodatkowo z fragmentami powieści o historii ukraińskiego sztetl od końca XVIII wieku do ostatecznego pogromu. W cyklu osobistych, to poetyckich, to rubasznych obrazków Jonathan podejmuje niezwykłą próbę zmierzenia się z przeszłością i tradycją własnego narodu.

Powieść Jonathana Safrana Foera, karkołomnie, lecz skutecznie łącząca humor z tragizmem, a karnawałową wielość form z głęboką refleksją, jest niezwykłym głosem współczesnego młodego pokolenia w kwestii Zagłady, stanowiąc last but not least olśniewające dokonanie literackie.



„Wszystko jest iluminacją” to przede wszystkim książka o miłości – między rodzicami i dziećmi, między kochankami, przyjaciółmi i pokoleniami, między tym, co było, i tym, co dopiero nastąpi.
Jonathan Safran Foer


Styl Foera równocześnie uwodzi i złości, gdy skomplikowane, niemal nieprzeniknione zdania Jonathana pojawiają się obok zmaltretowanej, przezabawnej angielszczyzny Alexa. Jest to książka, którą czytając śmiejemy się w głos, lecz której tragizm i uroda często zapiera dech w piersiach.
Philadelphia Weekly

Jonathan Safran Foer (ur. 1977), obecnie zamieszkały w Nowym Jorku, studiował filozofię w Princeton, gdzie zdobył niemal wszystkie możliwe nagrody za próby literackie. W swym niedługim życiu imał się wielu zajęć – był m.in. pomocnikiem w kostnicy, sprzedawcą biżuterii i stróżem gospodarstwa rolnego, a także ghostwriterem. Jego opowiadania publikowały m.in. pisma "New Yorker", "Paris Review" i "Conjunctions". Cztery lata temu w poszukiwaniu śladów swego dziadka odbył czterodniową podróż na Ukrainę, co zaowocowało powieścią Wszystko jest iluminacją. Uznana za jeden z najważniejszych debiutów ostatnich lat, książka natychmiast stała się bestsellerem; dotychczas przetłumaczono ją na 12 języków, powstał również film o tym samym tytule, w reżyserii Lieva Schreibera (w Polsce dostępny na płytach DVD). Druga powieść Foera Strasznie głośno, niesamowicie blisko wydana została przez Wydawnictwo W.A.B. w 2007 roku.