Prawodawstwo króla i sejmu dla małopolskich miast królewskich 1386-1572

Monografia dr. Macieja Mikuły przedstawia królewskie i sejmowe ustawodawstwo regulujące życie miast i mieszczaństwa w dawnej Polsce. Zadanie badawcze polegało na dotarciu do zachowanych źródeł oraz ustaleniu, a następnie zanalizowaniu i wszechstronnym opisaniu aktów prawodawczych wydanych przez króla i sejm dla miast królewskich w Małopolsce w okresie panowania Jagiellonów, to jest w latach 1386-1572. Przeprowadzone studia pozwoliły na sformułowanie wielu cennych wniosków. Autor wykazuje przede wszystkim zdecydowaną przewagę prawodawstwa królewskiego w zestawieniu z sejmowym. Nawet w XVI w., a więc w czasach, gdy sejm walny stanowił główny organ prawodawczy w zakresie prawa powszechnego (ius commune), król zachował prerogatywę do stanowienia „ustaw szczególnych" (leges spedales), które tępiły ostrze wielu niekorzystnych dla miast konstytucji sejmowych. Do innych zalet monografii należy także wskazanie zasadniczych cech prawodawstwa w sprawach miast, takich jak brak całościowych regulacji, pozytywny odzew na inicjatywy oddolne, dążenia do unifikacji prawa. Do doniosłych poznawczo wyników studiów Autora z pewnością należy też potwierdzenie hipotezy o stopniowej polonizacji prawa niemieckiego w Polsce w epoce jagiellońskiej, a więc o prawdziwości sądu Bartłomieja Groickiego, że w jego czasach (żył w XVI w.) prawo miejskie w Polsce nie było prawem niemieckim, lecz prawem miejskim polskim (ius civile Polonicum). Książka dr. Macieja Mikuły przekonująco pokazuje pozytywną rolę prawa jako regulatora życia społecznego, a zarazem narzędzia polityki podporządkowanej ideałowi dobra wspólnego w dawnej Polsce. Jest to więc studium ważne dla poznania dziejów rządów prawa w dawnej Polsce.
Z recenzji prof. dr. hali. Wacława Uruszczaka